Invented religion, real community? Followers of the Flying Spaghetti Monster in Poland

Tematem pracy jest polska społeczność członków Kościoła Latającego Potwora Spaghetti, religii-żartu powstałego w 2005 roku w USA jako reakcja na próby włączenia kreacjonizmu do programu nauczania szkół. Od tego czasu kontrowersyjny ruch rozprzestrzenił się za pomocą internetu również w innych krajach, stając się nierzadko narzędziem walki z przejawami religijnego fundamentalizmu. W porównaniu do innych krajów europejskich, w Polsce ruch cieszy się wyjątkowo dużą popularnością. Niniejsza praca jest próbą wytłumaczenia tego fenomenu poprzez wskazanie potrzeb i celów realizowanych poprzez uczestnictwo w omawianej wspólnocie. Analizując historię ruchu, sposoby rozprzestrzeniania się idei, jej założenia etyczne, a także interesy oraz strukturę wspólnoty, autor wyróżnia dwie zasadnicze postawy członków ruchu: instrumentalną i ideową. Pierwsza z nich nakierowana jest na zmianę, jaką wspólnota chce wprowadzić w otaczającej ich rzeczywistości społecznej, druga koncentruje się na jednostkowym doświadczeniu uczestnictwa w społeczności. Konkludując analizę próbą klasyfikacji ruchu, autor wysnuwa wniosek, że kontestacyjny charakter idei nie jest jedynym powodem jego popularności, a głównym spoiwem wspólnoty jest potrzeba partycypacji w jej zbiorowych inicjatywach i legitymizacja jednostkowych postaw przez wspólnie wyznawane wartości.

The paper describes Polish community of Church of the Flying Spaghetti Monster, a joke religion originated in 2005 in USA as a reaction on attempts of including creationism in school's curriculum. Since then this controversial movement spreaded widely via internet and was often used to fight religious fundamentalism. Comparing to other european countries, popularity of the movement in Poland is exceptionally high.This paper is an attempt of explaining this phenomenon by describing needs and goals realized through participation in said community. Analyzing history of the movement, ways of spreading the idea, its ethics, structure and issues of the community, author distinguishes two main attitudes of its members: instrumental and ideological. The first focuses on the possible change in social reality, the last relies on inrividual experience of participation in the community. Summing up the analysis with an attempt of categorizing the movement, author concludes that subversive nature of the idea isn't the main factor of its popularity. The community is connected mainly by the need of participating in collective initiatives and legitimization of individual behavior by common values.