Images littéraires de sainte Marie l’Égyptienne dans la Légende Dorée (Ms. Gall. Fol. 156 de Cracovie) et la Vie de sainte Marie l’Égyptienne de Rutebeuf

The life of Mary of Egypt enjoyed great popularity in the Middle Ages. This study aims at showing the changing literary image of that saint in the French literature of the 13th and 14th centuries.For this purpose, I compared their representations included in the Golden Legend (MS Gall. Fol. 156, preserved in the Jagiellonian Library in Cracow), which dates from before 1399, and a Life of Saint Mary the Egyptian by Rutebeuf, composed in 1262.My work is organized into three chapters: the first provides a brief introduction to the origins of the legend of St. Mary of Egypt. In the second part, I present a comprehensive analysis of her life in the Golden Legend, beginning with a general description of this masterpiece itself. The third chapter consists of an analysis of the poem by Rutebeuf, placing emphasis on its author’s unique style.In conclusion, I highlight the link between Mary of Egypt and Mary Magdalene. The findings of my research show several convergences between their lives, that help to explain why in the Middle Ages Mary Magdalene was often considered as the alter ego of Mary of Egypt. I also try to determine the causes that could influence the assimilation of these two saints in the western hagiographic tradition. The whole thesis is completed by an annex containing the description of the manuscript from Cracow, the edition of a chapter of the Golden Legend on St. Mary of Egypt, which I have prepared for the purposes of this work, and the copies of the original text.

Żywot Marii Egipcjanki cieszył się w średniowieczu dużą popularnością. W niniejszej pracy pragnę ukazać przemiany wizerunku tej świętej w literaturze francuskiej XIII i XIV wieku. W tym celu porównałam sposoby jej przedstawienia w Złotej Legendzie (rękopis Gall. Fol. 156, znajdujący się w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie), w tłumaczeniu datowanym na nie później niż 1399 r., oraz w Żywocie świętej Marii Egipcjanki z 1262 r., autorstwa Rutebeufa.Moja praca składa się z trzech rozdziałów, z których pierwszy zawiera krótki zarys historii i genezę legendy o św. Marii Egipcjance. Przedmiotem kolejnego rozdziału jest szczegółowa analiza jej żywota ze Złotej Legendy, którą poprzedza ogólna charakterystyka tego dzieła. Natomiast na treść trzeciego rozdziału składa się analiza utworu Rutebeufa, a duża część rozważań dotyczy wyjątkowego stylu autora.W zakończeniu przedstawione są powiązania między Marią Egipcjanką a Marią Magdaleną. Omówione są liczne podobieństwa między ich żywotami, które tłumaczą, dlaczego w średniowieczu Maria Magdalena mogła być uważana za alter ego Marii Egipcjanki. Podjęta jest również próba określenia przyczyn, jakie mogły mieć wpływ na utożsamienie tych postaci w zachodniej tradycji hagiograficznej.Całość pracy zamyka aneks, w którym znajduje się opis krakowskiego rękopisu, edycja rozdziału o Marii Egipcjance ze Złotej Legendy, którą przygotowałam dla potrzeb niniejszej pracy, a także reprodukcje oryginalnego tekstu.

La vie de Marie l’Égyptienne jouissait d’une grande popularité au Moyen Âge. Cette étude a pour but de montrer les transformations de l’image littéraire de la sainte dans les textes français des XIIIe et XIVe siècles. Pour cela, j’ai comparé ses représentations contenues dans la Légende Dorée (Ms. Gall. Fol. 156, conservée à la Bibliothèque Jagellonne de Cracovie), dans la traduction datant d’avant 1399, et dans la Vie de sainte Marie l’Égyptienne de Rutebeuf, composée en 1262.Mon travail est organisé en trois chapitres, dont le premier contient une brève présentation de la genèse de la légende de Marie l’Égyptienne. Dans un deuxième temps, je propose une analyse détaillée de sa vie dans la Légende Dorée. Je la précède d’une description générale de cette œuvre. Enfin, le troisième et dernier chapitre est constitué d’une analyse du poème de Rutebeuf et une grande partie de la discussion porte sur le style unique de l’auteur.En guise de conclusion, je mets en lumière le lien entre Marie l’Égyptienne et Marie-Madeleine. Les résultats de mon recherche montrent de nombreuses convergences entre leurs vies et ils permettent d’expliquer pourquoi, au Moyen Âge, Marie-Madeleine était considérée souvent comme un alter ego de Marie l’Égyptienne. Je tente aussi de déterminer les causes qui ont pu influencer l’assimilation de ces deux saintes dans la tradition hagiographique occidentale.L’ensemble du mémoire est complété par les annexes qui contiennent la description du manuscrit de Cracovie, l’édition d’un chapitre de la Légende Dorée portant sur sainte Marie l’Égyptienne, que j’ai préparé pour les besoins du présent travail, et les reproductions du texte original.