Andrij Żołdak w poszukiwaniu nowej tożsamości teatru ukraińskiego

Praca ma na celu przedstawienie i szczegółowy opis twórczości reżysera teatralnego Andrija Żołdaka na podstawie analizy wybranych spektakli zrealizowanych przez niego na Ukrainie (w Charkowie, Czerkasach i Kijowie) w latach 2002-2008, przed emigracją z kraju. Jest ona próbą charakterystyki złożonej tożsamości kulturowej reżysera, który świadomie kreuje swój wizerunek kontrowersyjnego artysty, odwołując się zarówno do swoich ukraińskich korzeni, jak i do tradycji dwudziestowiecznego teatru zachodnioeuropejskiego i rosyjskiego.Praca składa się z czterech rozdziałów. Pierwszy z nich określa pozycję Andrija Żołdaka wobec tradycji współczesnego teatru ukraińskiego, przede wszystkim w kontekście jego związków (genetycznych) z rodziną Tobiłewiczów i (artystycznych) z estetyką ukraińskiej awangardy pierwszych dziesięcioleci XX wieku.Rozdział drugi ma celu charakterystykę założeń programowych teatru Andrija Żołdaka w oparciu o jego wypowiedzi dla mediów oraz komentarze krytyków i teatrologów.Rozdziały trzeci i czwarty zawierają analizę trzech reprezentatywnych przedstawień reżysera ukazujących dwa kierunki jego artystycznych poszukiwań: prozachodni/uniwersalny (spektakle „Hamlet.Sny” i „Romeo i Julia.Fragment” na podstawie dramatów Williama Szekspira) oraz narodowy/ukraiński (spektakl „Lenin Love, Stalin Love” na motywach powieści Wasyla Barki „Żowtyj kniaź”, opowiadającej o Wielkim Głodzie na Ukrainie w latach 1932-33).W zakończeniu autorka stwierdza, że poszukując nowej tożsamości teatru ukraińskiego, Żołdak działa w duchu „sztuki krytycznej”, dążąc do reinterpretacji mitów w celu zachowania ich żywotności. Według reżysera mity, które zasłaniają rzeczywistość, przestają być konstytutywne dla społeczności, która je stworzyła. Nowa tożsamość teatru ukraińskiego definiuje się więc przez aktywną rewizję dziedzictwa i współczesności.

The thesis aims at the presentation and detailed description of the work of the Ukrainian stage director, Andriy Zholdak, on the basis of his performances staged in Ukraine (Kiev, Kharkiv, Cherkasy) in years 2002-2008, before he emigrated from the country. It is an attempt to characterize the complex cultural identity of a controversial artist, who creates an image of himself by referring both to his Ukrainian origin and the tradition of contemporary Western European and Russian theatre.The thesis comprises four chapters. Chapter one is concerned with Zholdak’s links with the history of the Ukrainian theatre, in particular his being related to the famous family of Tobilevichs, the founders of contemporary Ukrainian theatre, as well as his inspirations with the aesthetics of the avant-garde Ukrainian theatre of the first decades of the 20 c.Chapter two presents the characteristics of Zholdak’s artistic programme. It is based on the press interviews with the artist and the opinions of theatre scholars and critics concerning his work.Chapters three and four include an insightful analysis of three performances directed by Zholdak, which represent two directions of his artistic explorations: the pro-western (performances based on Shakespeare’s ‘Hamlet’ and ‘Romeo and Juliet’) and national one (the performance ‘Lenin Love, Stalin Love’ concerning the Holodomor of 1932-1933).The author concludes that when searching for the new identity of the Ukrainian theatre, Zholdak aims at the reinterpretation of myths in order to preserve their validity. According to the artist, the myths which become more visible than the reality, cease to be valid for the community that created them. Thus, the new identity of the Ukrainian theatre needs to be defined by constant active reinterpretation of the past as well as the present.