Rzeczpospolita! / Polska - paradoks piętna (nie)istnienia. Postkolonialna analiza polskiej historii i tożsamosci narodowej

Postcolonialism is a transdisciplinary and multi-threaded critical studies on the society and colonial knowledge identifying and analyzing the consequences of the phenomenon of colonization which resist its past and contemporary forms. This perspective seeks to understanding and analyzing the complex cultural, political and economic phenomena related to colonization. It is based on the belief that the idea and the experience of colonization significantly shapes the image of contemporary reality. The aim of this work was to analyze the history of Poland and national identity through the use of theoretical and methodological tools of postcolonialism. An attempt was made to transfer the postcolonial theory on Polish reality in order to review the current understanding of the history of Poland and Polish nation, to give them a new content and critical exposure of its hidden aspects. In addition, the mechanisms of power and violence of the colonial system used and experienced by the Poles were described, and the contemporary postcolonial consequences of its functionalization were outlined. For this reason, the study was based on research on the convergence of Polish heritage of colonialism with its European counterpart, referring to both the politico-economic as well as socio-cultural factors. Additionally, the postcolonial analysis gave the opportunity to draw attention to the problems of the post-colonial past of Poles and the colonized subject's voice which was absent in the discourse. A description of the colonial project outlined at the beginning of the formation of the Polish state was presented to demonstrate that Christianization was the nature of colonization, and caused permanent trauma in Slavic-pagan identity of Poles. In the next section the attention was focused on the colonial project of Polish Sarmatian to demonstrate its colonial aspects relating to both the Polish expansion to the east and internal colonization. The topic of emergence of modernity, which was the source of peripheral-colonial condition of the First Polish Republic, understood as the result of capitalist domination in the modern European center of the world-system, was also described. In the subsequent section, the theory of the partition of the Republic of Poland as a colonial project, with particular attention to the specifics of Polish experience of partition and changes in the post-colonial period of Polish national identity. Then the history of the Second Polish Republic with its colonial imperial projects and their realization in the east was critically analyzed. The People's Republic of Poland history understood on the one hand as a Soviet colony, and on the other hand as an attempt to go beyond the capitalist-colonial model of domination of the center of the world-system was also discussed.Finally, the post-colonial analysis of the history of the Third Polish Republic which took into account the experience of Polish colonization, was made. This led to a diagnosis of Polish identity understood in terms of the post-colonial syndrome resulting from the peripheral position of being colonized colonizer, which resulted in paradoxes and was marked by the stigma of Polish national feeling.

Postkolonializm to transdyscyplinarne i wielowątkowe studia krytyczne nad społeczeństwem i wiedzą kolonialną identyfikującą i analizującą następstwa zjawiska kolonizacji, które stawiają opór minionym oraz współczesnym jej formom. Perspektywa ta dąży do zrozumienia i zanalizowania złożonych zjawisk kulturowych, politycznych i gospodarczych związanych z kolonizacją. Opiera się na przekonaniu, że idea i doświadczenie kolonizacji w istotny sposób kształtuje obraz współczesnej rzeczywistości.Celem niniejszej pracy była analiza polskiej historii oraz tożsamości narodowej poprzez zastosowanie aparatu teoretycznego i metodologicznego postkolonializmu. Podjęto próbę przeniesienie teorii postkolonialnej na grunt polski w celu rewizji obecnego sposobu rozumienia dziejów państwa i narodu polskiego, nadania im nowych treści i krytycznego naświetlenia jej ukrytych aspektów. Ponadto, opisano mechanizmy władzy i przemocy kolonialnego systemu jaki był stosowany i doświadczany przez Polaków, a także nakreślono współczesne postkolonialne skutki jego funkcjonowania. Z tego względu w pracy wykorzystano badania dotyczące zbieżności polskiego kolonializmu z dziedzictwem jego europejskiego odpowiednika, odwołując się zarówno do czynników polityczno-ekonomicznych jaki i społeczno-kulturowych.Dodatkowo, analiza postkolonialna dała szansę zwrócenia uwagi na problemy związane z postkolonialną przeszłością Polaków i nieobecny w dyskursie głos skolonizowanego podmiotu. Przedstawiono opis kolonialnego projektu zarysowanego na początku formowania się państwa polskiego w celu wykazania, że chrystianizacja miała charakter kolonizacyjny i spowodowała na stałe traumę w słowiańsko-pogańskiej tożsamości Polaków. W kolejnym punkcie skoncentrowano się na kolonialnym projekcie Polski sarmackiej, by wykazać jej kolonialne aspekty odnoszące się zarówno do ekspansji Polski na wchód jak i wewnętrznej kolonizacji. Opisany został także wątek powstania nowoczesności, która stanowiła źródło peryferyjno-kolonialnej kondycji I Rzeczypospolitej, rozumianej jako wynik kapitalistycznej dominacji europejskiego centrum w nowożytnym systemie-świecie. W następnym punkcie przedstawiona została teza o rozbiorach Rzeczypospolitej Polskiej jako przedsięwzięciu kolonialnym, ze szczególnym uwzględnieniem specyfiki polskiego doświadczenia rozbiorowego oraz kształtowania się w tym okresie polskiej postkolonialnej tożsamości narodowej. Następnie krytycznie przeanalizowana została historia II Rzeczpospolitej z jej kolonialnymi projektami imperialnymi oraz ich realizacją na wschodzie. Omówiono także dzieje Polski Rzeczypospolitej Ludowej rozumianej z jednej strony jako kolonię sowiecką, a z drugiej jako próbę wyjścia poza kapitalistyczno-kolonialnym model dominacji centrum systemu-świata. Na koniec dokonano postkolonialnej analizy historii III RP uwzględniająca doświadczenia kolonizacji Polski. Doprowadziło to do diagnozy polskiej tożsamości rozumianej w kategoriach postkolonialnego syndromu wynikającego z peryferyjnej pozycji bycia skolonizowanym kolonizatorem, co skutkowało paradoksami i naznaczyło piętnem polskie poczucie narodowe.