Celem pracy było poznanie wpływu gospodarki wodno-ściekowej na zmiany składu chemicznego wód wzdłuż profilu hydrochemicznego Białego Dunajca. Obszar badań obejmował 21 stanowisk zlokalizowanych na obszarze Podhala począwszy od Małołąckiego Potoku kończąc na Dunajcu w Nowym Targu. W czasie 6 serii od maja 2014 do maja 2015 pobrano 112 próbek wód. W terenie zmierzono: temperaturę, przewodność i odczyn. W Laboratorium Hydrologiczno-Chemicznym IGiGP UJ metodą chromatografii jonowej (DIONEX 2000) oznaczono skład chemiczny w zakresie 14 jonów: Ca, Mg, Na, K, NH4, Li, HCO3, SO4, Cl, NO3, NO2, PO4, F, Br. Wzdłuż profilu hydrochemicznego Białego Dunajca zaobserwowano skokowe wzrosty lub spadki jonów, które można wiązać z gospodarką wodno-ściekową. W pierwszej (górnej) części profilu największe znaczenie na kształtowanie składu chemicznego wód mają potoki odwadniające Tatrzański Park Narodowy oraz na krótkim odcinku gospodarka wodno-ściekowa Zakopanego. W środkowej części profilu, za oczyszczalnią ścieków SEWiK w Zakopanem występuje najsilniejsze odziaływanie gospodarki wodno-ściekowej na skład chemiczny wód potoku. Zrzut podczyszczonych ścieków przyczynia się do przekroczenia II klasy czystości wg Rozporządzenia MŚ (Dz. U. 2014 poz. 1482) dla PO4 i NO3. Największe, skokowe wzrosty stężeń związków biogennych obserwowano poniżej SEWiKu dla np: NH4 (23. krotny) i PO4 (12. krotny). Zaobserwowano również, że podczas niskich stanów wód, poniżej SEWiKu nastąpiła zmiana typu hydrochemicznego wody z trójjonowego HCO3-Ca-Mg na czterojonowy HCO3-Ca-Mg-Na. Skład chemiczny trzeciego (dolnego) fragmentu profilu hydrochemicznego Białego Dunajca kształtowany jest przez wody zrzucane z term w Szaflarach. Jednakże ich odziaływanie jest odmienne niż SEWIKu, gdyż przyczynia się do zwiększenia stężenia jonów głównych w wodach Białego Dunajca i obniżenia stężenia związków biogennych.
The aim of the study was to determine influence of water and sewage management on chemical composition of water along the hydrochemical profile of Biały Dunajec. The study area consisted of 21 sites, located in Podhale starting from Małołącki Stream to Dunajec River in Nowy Targ. During 6 series from May 2014 to May 2015, 112 water samples were collected. In the field, temperature, electrolytic conductivity and pH were measured. The chemical composition in terms of 14 ions: Ca, Mg, Na, K, NH4, Li, HCO3, SO4, Cl, NO3, NO2, PO4, F, Br was determined at the Hydrological and Chemical Laboratory of the Institute of Geography and Spatial Management of the Jagiellonian University using the ion chromatography method (DIONEX 2000).Either a sharp increase or a decrease in ions was observed along the hydrochemical profile of Biały Dunajec, which could be connected with the water and sewage management. In the first (upper) section of the profile, it is the streams draining the Tatra Mountains National Park and, on a short stretch, the water and sewage management in Zakopane, that affect the chemical composition of water to the greatest extent. In the middle section of the profile, behind the sewage treatment plant of SEWiK in Zakopane, the chemical composition of stream water is affected by the water and sewage management to the greatest extent. The discharge of pretreated sewage contributes to exceeding the 2nd water purity group, as set out in the Regulation of the Minister for the Environment (Dz. U. 2014 poz. 1482), as far as PO4 and NO3 are concerned. The sharpest increase in the concentrations of biogenic compounds could be observed below SEWiK for e.g: NH4 (23-fold) and PO4 (12-fold). Moreover, it was found that when the water level was low, the hydrochemical type of water below SEWiK changed from triple ion formations HCO3-Ca-Mg into quadruple ion formations HCO3-Ca-Mg-Na. The chemical composition of the third (lower) section of the hydrochemical profile of Biały Dunajec is shaped by the water discharged from the thermal baths in Szaflary. However, their impact differs from SEWIK’s, as it actually contributes to an increase in the concentration of main ions in the waters of Biały Dunajec and to lowering the concentration of biogenic compounds.
