Analysis of the differences in the bioavailability selected heavy metals depending on the degree of the soil contamination.

Celem pracy magisterskiej było porównanie biodostępności kadmu, ołowiu oraz cynku w zależności od stopnia zanieczyszczenia tymi metalami gleb na terenie powiatu olkuskiego. Miejsca poboru próbek zlokalizowane były w czterech miejscowościach– Troks, Podlipie, Olkusz i Ujków Stary i pobrane na dwóch głębokościach- 20 cm i 50 cm. Analizy biodostępności metali ciężkich dokonano z wykorzystaniem metody ekstrakcji sekwencyjnej BCR oraz techniki absorpcyjnej spektrometrii atomowej. Określono stopień zanieczyszczenia gleb zgodnie z wytycznymi Instytutu Upraw, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach oraz porównano z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002. Na podstawie otrzymanych wyników stwierdzono, że pobrane próbki są glebami lekkimi lub średnio ciężkimi o odczynie obojętnym. Stężenie metali ciężkich malało w ciągu Ujków Stary > Podlipie > Olkusz > Troks. W trzech pierwszych przypadkach zawartość metali przekraczała dopuszczalne cytowanym Rozporządzeniem stężenia graniczne.Biodostępność badanych metali maleje w następujący sposób: Cd> Pb> Zn. W przypadku cynku sposób jego wiązania z innymi składnikami gleby różni się w zależności od głębokości poboru próbki. W warstwach płytszych względna zawartość form cynku łatwo dostępnych dla roślin jest wyższa niż w warstwach położonych głębiej, niezależnie od stopnia zanieczyszczenia gleb. Nie zaobserwowano natomiast generalnie różnic w sposobie wiązania się metali z pozostałymi składnikami gleby, w zależności od wielkości frakcji granulometrycznej. Pewne niewielkie odstępstwa od powyższego obrazu wymagają potwierdzenia i dalszych szczegółowych badań. Na szczególną uwagę zasługuje fakt, że wraz ze wzrostem stężenia całkowitego kadmu oraz ołowiu rośnie ich zawartość względna w formach najtrudniej dostępnych dla roślin. Może być to zatem jeden ze sposobów samoregulacji środowiska naturalnego w wyniku nadmiernego zanieczyszczenia gleb ww. metalami ciężkimi.

The aim of this study was compare the bioavailability of heavy metals (Cd, Pb, Zn) depending on the degree of contamination in soils near city Olkusz. Sampling places were located in four localities- Troks, Podlipie, Olkusz and Ujków Stary and taken on two depths- 20 cm and 50 cm. The bioavailability of heavy metals was analyzed using BCR sequential extraction method and the quantitative analysis was done with atomic absorption spectrometry. The concentration of metals has been compared with national regulations and with the guidelines of the of the Institute of Soil Science and Plant Cultivation. The concentration of analyzed metals declined in the sequence Ujków Stary > Podlipie > Olkusz > Troks . In three of four places the maximum allowable concentration of the studied metals has been exceededThe bioavailability of the studied metals is as follows: Cd> Pb> Zn. In the case of zinc its form of distribution varies depending on the depth of sampling. In upper layers zinc is more available for plants than in lower layers, regardless the total concentration of this metal in soil. No differences in the way of connection of metals with other soil components in different granulometric fractions, have been observed (with some small exceptions, which need to be studied further). Particularly noteworthy is the fact that the higher the total concentration of lead and cadmium is, the higher their relative concentration in the forms unavailable for plants is observed. This phenomenon could be explained as the way of self-regulation of the environment due to the excessive contamination of soils with the above mentioned heavy metals.