Cyrkulacyjne uwarunkowania jakości powietrza w województwie małopolskim.

The study presents the problem of air pollution in the Lesser Poland Voivodeship. Nitrogen compounds, sulfur compounds, carbon compounds, PM2,5, PM10 and benzo(a)pyrene are the air pollutants that affect the environment and human health the most. The highest concentration of sulfur compounds and PM10 dust is in the west of the province, in Krakow the biggest problem is high concentration of nitrogen compounds, as well as PM10 and PM2,5, better aero-sanitary conditions are in the east and the south of the province. Air quality depends on the atmospheric circulation, especially the wind speed and direction. In Krakow the most frequent types of atmospheric circulation are: anticyclonic wedge, central anticyclonic situation with no advection, anticyclonic and cyclonic westerly flow and anticyclonic easterly flow. The highest concentration of the PM10 dust is determined by anticyclonic southerly flow or the situation without any advection. Air pollution dispersion is caused by cyclonic notherly flow.

Celem pracy jest analiza problemu zanieczyszczenia powietrza w województwie małopolskim. Głównymi substancjami, które w podwyższonych stężeniach mogą wpływać na zdrowie ludzi i kondycję roślin są związki siarki, azotu, węgla, pyły PM10 i PM2,5 oraz benzen, benzo(a)piren. Najwyższe stężenie związków siarki i pyłu PM10 jest na zachodzie województwa, na obszarze Krakowa jest najwyższe stężenie związków azotu, pyłu PM10 oraz pyłu PM2,5, zaś wschód i południe województwa są w lepszej sytuacji sanitarnej. Jakość powietrza zależy od cyrkulacji atmosferycznej, głównie od kierunku i prędkości wiatru. Na Kraków najczęściej oddziałują typy cyrkulacji: klin wyżowy, centrum wyżu bez adwekcji, zachodnia antycyklonalna, zachodnia cyklonalna oraz wschodnia antycyklonalna. Za koncentrację pyłu zawieszonego PM10 odpowiadają głównie antycyklonalne typy cyrkulacji z napływem mas powietrza z południa lub sytuacje bez adwekcji, natomiast rozproszenie zanieczyszczenia ma miejsce przy sytuacjach cyklonalnych z napływem mas powietrza z północy.