Związki morfologii terenu z budową geologiczną płaszczowiny magurskiej w rejonie Skomielna Czarna – Bieńkówka w Beskidzie Makowskim

The research area is located in Skomielna Czarna - Bieńkówka area in the Beskid Makowski. This terrain cover flysch deposits of the Siary Subunit of the Magura Nappe. Basing on existing materials, geological mapping and other field studies as well as analyzes of Lidar Digital Elavation Model DEM (with using geomorphological criteria) geological map 1:10,000, geomorphological map and tectonic map as well as geological cross section and lithosratigraphic log were done. In the research area lithostratigraphic profile is represented by the Ropianiecka Formation (Senonian-Paleocene), the Łabowa Shale Formation with the Skawce Sandstone Member (Uppermost Paleocene-Middle Eocene), the Beloveza Formation (Middle Eocene-Upper Eocene) and the Maków Beskid Formation (Upper Eocene-Early Oligocene) with the Zembrzyce Shale Member and Wątkowa Sandstone Member. In the studied area a few folds have been distinguished: Bieńkówka - Trzebunia anticline, Koskowa Góra - Kotoń - Pcim syncline and Skomielna Czarna anticline. Fold structures are cut by various cross and transverse faults. The most important is the Łętownia fault. Basinng on LIDAR DEM, a number of faults have been identified on the geological map. Most of them cannot be identified using classical cartographic methods. Extendings of bed intersection lines were also revised with using of DEM. In the investigated area noticeable relationships between terrain morphology and geological structure are observed. Morphology is controlled by lithology of rocks as well as tectonics. Valleys and passes are created on the dislocations. There occur inverse morphology typical for the Flysch Carpathians. Along the synclines filled with sandstones the mountains ridges are developed, and the river valleys are formed along anticline axes.

Teren objęty badaniami znajduje się w Beskidzie Makowskim w okolicach Skomielnej Czarnej - Bieńkówki. Obszar ten zbudowany jest z utworów fliszowych strefy Siar, stanowiącej północną podjednostkę płaszczowiny magurskiej. W oparciu o istniejące materiały geologiczno - kartograficzne, prace terenowe i analizę modelu cyfrowego terenu (wykorzystanie kryteriów geomorfologicznych) opracowano budowę geologiczną tego terenu sporządzono mapę geologiczną terenu badań w skali 1: 10 000, przekrój geologiczny, profil litostratygraficzny, mapę tektoniczną i mapę geomorfologiczną. W badanym terenie profil strefy Siar reprezentują: formacja ropianiecka (senon-paleocen), formacja pstrych łupków z Łabowej (najwyższy paleocen-eocen środkowy), z ogniwem piaskowców ze Skawiec, formacja beloweska (eocen środkowy-eocen górny) oraz formacja Beskidu Makowskiego, która składa się z ogniwa łupków z Zembrzyc, ogniwa piaskowców z Wątkowej i ogniwa łupków z Budzowa. W badanym terenie wyróżniono kilka fałdów, a w tym antyklinę Bieńkówki - Trzebuni, Synklinę Koskowej Góry - Kotonia - Pcimia i antyklinę Skomielnej Czarnej. Struktury te pocięte są licznymi uskokami poprzecznymi i ukośnymi. Do najważniejszych należy tu uskok Łętowni. W oparciu o model cyfrowy terenu LIDAR na mapie geologicznej wyznaczono szereg uskoków nie dających się wyznaczyć klasycznymi metodami kartograficznymi i skorygowano przebieg intersekcji warstw. W terenie badań obserwuje się zauważalne zależności morfologii terenu od budowy geologicznej. Morfologia obszaru badań wykazuje związek z litologią skał podłoża, jak też z tektoniką. W miejscach gdzie występują dyslokacje tworzą się doliny rzeczne oraz przełęcze. W terenie zaznacza się typowa dla Karpat fliszowych inwersja rzeźby. Na synklinach wypełnionych piaskowcami utworzone są górskie grzbiety, a w osiach antyklin rozwinięte są doliny rzeczne.