Sędziowski nadzór penitencjarny

This work aims to characterise the institution of the penitentiary judge and to present their role in the enforcement proceedings The mechanisms of supervision over the incarceration process have existed in the Polish law since the inter-war period. Primarily, it was held by attorney general. Nowadays, the penitentiary judge is appointed as the incarceration process supervisor. They are obliged to oversee penitentiary institutions upon lawfulness and correctness of prisoners isolation. The legal status of the penitentiary judge is described on the basis of Constitutional norms and international agreements. The penitentiary judge is a member of a judicial body in enforcement procedures. For this reason he is independent. Administration institutions supervised by penitentiary judge do not report to them. The penitentiary judge has both executory and supervisory powers. Executory powers are their exclusive competences. Supervisory powers provide for a range of instruments that are meant to prevent illegal or incorrect incarceration. Supervisory powers differ from one another in their impact on supervised institutions operation. The penitentiary judge is capable of changing criminal justice policy in Poland thanks to a variety of powers. However, there is a huge dissimilarity between rights granted to the penitentiary judge in Executive Penal Code and in practice.

Niniejsza praca ma na celu scharakteryzowanie instytucji sędziego penitencjarnego oraz przedstawienie jego roli w postępowaniu wykonawczym. W Polsce na stałe organy powołane do sprawowania nadzoru penitencjarnego zostały powołane w dwudziestoleciu międzywojennym. Początkowo działania nadzorcze sprawował prokurator. Dziś wyłącznym organem uprawnionym do sprawowania nadzoru nad legalnością i prawidłowością orzeczonych kar i środków skutkujących izolacją jest sędzia penitencjarny. Podstawą powołania niniejszego organu są przepisy zawarte w Konstytucji oraz umowach międzynarodowych. Sędzia penitencjarny jest zaliczany do sądowych organów postępowania wykonawczego. W swoich działaniach sędzia penitencjarny jest niezawisły, a nadzorowane przez niego organy nie pozostają z nim w stosunku hierarchicznego podporządkowania. Wśród kompetencji sędziego penitencjarnego można wyróżnić kompetencje wykonawcze – wyłączne uprawnienia organu poprzez które rozstrzyga on sprawy z zakresu prawa karnego wykonawczego, oraz kompetencje nadzorcze, dzięki którym sędzia penitencjarny może w różnym stopniu wpływać na decyzje nadzorowanych organów. Działania organu oddziałują na kształtowanie polityki penitencjarnej. Niestety pomiędzy kodeksowymi regulacjami a obserwowaną praktyką występuje znacząca różnica, poprzez którą sędziowie penitencjarni nie spełniają funkcji, dla której zostali powołani.