Celem pracy jest zaprezentowanie porządku międzynarodowoprawnego powstałego w dwudziestoleciu międzywojennym, a także prób jego utrzymania i umocnienia. Intencją autora jest pokazanie traktatów jako rozwiązania niedoskonałego, często nieskutecznego w obliczu kryzysu o wyjątkowych rozmiarach. Choć prawo międzynarodowe w dalszym ciągu ewoluuje i zyskuje na znaczeniu, trudno uznać je za zbiór mechanizmów gwarantujących pokój na świecie. Mimo upływu kilku dekad od burzliwych wydarzeń lat 30., nie można z całą pewnością stwierdzić, iż obecne regulacje okazałyby się skuteczniejsze wobec hipotetycznego pojawienia się większej grupy jednoznacznie agresywnych mocarstw.Rozdział 1 stanowi wstęp teoretyczny do rozważań, mający ułatwić odbiór całego opracowania. Poruszono w nim następującą problematykę: pojęcie umowy międzynarodowej, budowę i systematykę umów, proces ich zawierania i ratyfikacji, skuteczność umów wobec państw trzecich, ich wykładnię oraz wygaśnięcie i nieważność. Zasygnalizowano też znaczenie zasady dotrzymywania umów (pacta sunt servanda), kwestie związane z dalszym obowiązywaniem umowy po wybuchu konfliktu zbrojnego między jej stronami oraz rolę Konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów z 1969 r.W Rozdziale 2 autor omawia rozejmy zamykające działania zbrojne w 1918 r., jak również traktaty pokoju z lat 1919-1923 z pokonanymi państwami: Niemcami (Wersal), Austrią (Saint-Germain-en-Laye), Węgrami (Trianon), Bułgarią (Neuilly-sur-Seine) oraz Imperium Osmańskim i Turcją (Sèvres i Lozanna). Przestawia również umowy związane z upadkiem Cesarstwa Rosyjskiego – przede wszystkim traktat brzeski z 1918 r. i pokój ryski z 1921 r. Rozdział obejmuje także pomniejsze umowy międzynarodowe, takie jak „mały” traktat wersalski, przymierze polsko-ukraińskie i polsko-litewska umowa suwalska.Rozdział 3 dotyczy umów dwustronnych i wielostronnych mających zapewnić przetrwanie ustanowionego po 1918 r. status quo. Autor omawia traktaty sojusznicze Polski z Francją i Rumunią z 1921 r., polsko-sowiecki pakt o nieagresji z 1932 r., polsko-niemiecką deklarację o niestosowaniu przemocy z 1934 r. i francusko-sowiecki traktat o wzajemnej pomocy z 1935 r., a także układy niemiecko-sowieckie z Rapallo (1922) i Berlina (1926). W dalszej części rozdziału przedstawiono układy locarneńskie (1925), traktat przeciwwojenny (1928), protokół Litwinowa (1929), Konwencję londyńską o określeniu napaści (1933) i układ monachijski (1938). Zaprezentowano też pomniejsze umowy, takie jak mała ententa, bałkańska ententa i bałtycka ententa.Na końcu zamieszczono leksykon wybranych instytucji międzynarodowoprawnych wykazanych w pracy, takich jak mediacja (pośrednictwo), plebiscyt terytorialny czy zawieszenie broni. Znalazły się tam również listy aktów prawnych omówionych, bądź nawet wspomnianych w opracowaniu, co ukazuje różnorodność regulacji w wybranym przez autora okresie historii.
The aim of this dissertation is to present the international legal order which had arisen in the interwar period, as well as the attempts at securing and consolidating it. The author’s intention is to depict treaties as an imperfect solution, often ineffective in the face of a crisis of exceptional proportions. Although international law continues to evolve and gain prominence, it is difficult to acknowledge it as a set of regulations guaranteeing peace in the world. Even though several decades have passed since the turbulent events of the 1930s, we cannot state with utmost certainty that the current legal order would prove more efficient after a hypothetical emergence of several unmistakably aggressive world powers.Chapter 1 functions as a theoretical introduction to this analysis, meant to simplify the reception of the paper. Several issues have been mentioned: the meaning of the term ‘treaty’ itself, the usual format and systematics of treaties, the process of concluding and ratifying treaties, their interpretation, as well as termination and nullity. The meaning of honouring agreements (pacta sunt servanda), the controversy regarding their binding force after a war has erupted between the parties, and the role of the Vienna Convention on the Law of Treaties are also stated.In Chapter 2, the author discusses the various armistices that ended hostilities in 1918, as well as the Peace Treaties of 1919-1923 with the defeated countries: Germany (Versailles), Austria (Saint-Germain-en-Laye), Hungary (Trianon), Bulgaria (Neuilly-sur-Seine) and both the Ottoman Empire and Turkey (Sèvres and Lausanne). The agreements concerning the fall of the Russian Empire are also presented – mainly the Treaty of Brest-Litovsk (1918) and the Peace of Riga (1921). The Chapter encompasses several additional, minor acts, such as the ‘Little’ Treaty of Versailles, the Polish-Ukrainian Alliance and the Polish-Lithuanian Suwalki Treaty.Finally, Chapter 3 concerns bilateral and multilateral treaties meant to secure the interwar status quo. The author presents the Franco-Polish and Polish-Romanian Treaties of Alliance (1921), the 1932 Polish-Soviet Non-aggression Pact, the 1934 Polish-German Declaration of Non-violence, the 1935 Franco-Soviet Treaty of Mutual Assistance, as well as the German-Soviet Treaties of Rapallo (1922) and Berlin (1926). The subsequent part of the Chapter contains the analysis of the Locarno Treaties of 1925, the Kellogg-Briand Pact of 1928, the Litvinov’s Pact of 1929, the London Convention for the Definition of Aggression of 1933, as well as the Munich Agreement of 1938. Several minor treaties are also presented: the Little Entente, the Balkan Entente and the Baltic Entente.In the final part of the dissertation, the author created a lexicon of selected international law institutions present in the paper, such as mediation, territorial plebiscite or ceasefire. Lists of all the acts that were discussed or even mentioned are also present, which shows us the diversity of regulations in the chosen time period.
