The Structure of the subject in Agnieszka Pilchs The Diaries of Clairvoyant

Niniejsza praca jest pierwszą literaturoznawczą próbą spojrzenia na Pamiętniki Jasnowidzącej żyjącej i tworzącej w okresie międzywojennym w Wiśle na Śląsku Cieszyńskim Agnieszki Pilchowej. Część biograficzna ma za zadanie zapoznać nas z zapomnianą dziś osobą „Jasnowidzącej z Wisły”. Szkic jej życia, działalności i twórczości będzie także pewnym punktem odniesienia dla omawianego tekstu. W drugim rozdziale zajmiemy się genologią dzieła, przede wszystkim odpowiemy na pytanie: czy Pamiętniki Jasnowidzącej to rzeczywiście pamiętnik, czy autobiografia? W analizie genologicznej wykorzystamy również zaproponowaną przez Małgorzatę Czermińską teorię trójkąta autobiograficznego. Następnie poruszymy jeden z bardziej kluczowych problemów, mianowicie kwestię wpływu odmiennych stanów świadomości autorki na tekst. W ostatniej części przeprowadzimy analizę i interpretację Pamiętników, ze szczególnym uwzględnieniem możliwej genezy opisywanych tam doświadczeń podmiotu oraz jego autokreacji. Zaproponowane przez nas trzy ujęcia powyższych problemów dotyczą kolejno: próby analizy patograficznej opisywanych przez narratorkę doświadczeń paranormalnych. Polegać ona będzie przede wszystkim na zasugerowaniu, iż jej „widzenia” mają charakter psychopatologiczny, są złudzeniami zmysłowymi bądź halucynacjami, skutkiem oddziaływania nieświadomości, co wpływa destabilizująco na jej osobowość. Następne ujęcie dotyczy jej autokreacji na pośredniczkę między rzeczywistością ziemską a światem astralnym (medium i figura proroka). W trzecim ujęciu interesuje nas zapis doświadczenia ziemskiej egzystencji narratorki, kiedy to ukazuje ona swoje „ludzkie” oblicze, w tekście najpełniej wyrażone w opisach relacji z rodziną, jej sytuacji jako kobiety żyjącej w społeczeństwie patriarchalnym oraz próbie swoistej emancypacji poprzez podjęcie się niepospolitej pracy uzdrowicielki i jasnowidzącej.

This dissertation is an attempt to look at Diaries of Clairvoyant from the point of view of literary studies. The diaries were written by Agnieszka Pilchowa, who lived and created in the interwar period in the town Wisła (Cieszyn Silesia region). The biographical part has the task of acquainting us with the now forgotten person of the „Clairvoyant from Wisła”. The sketch of her live, activity and the artistic work will be also a certain point of reference with regard to the discussed text. In the second chapter we will deal with the genre of the work, and above all we will answer a question: whether Diaries of Clairvoyant are really a diary, or rather an autobiography? In this analysis we will also use a theory of autobiographical triangle, proposed by Małgorzata Czermińska. Then we will bring up one of the most crucial problems, that is the issue, how is the text influenced by the author's different states of consciousness. In the last part we will conduct an analysis and interpretation of Diaries, with a particular reference to the possible origin of the experience of the subject and her self-portrayal as described in the book. Three analyses we propose concern the above-mentioned problems as it follows: 1) Attempts of a patographic analysis of the paranormal experience described by the narrator. It will rely above all on the thesis that her „visions” have psychopathological character, that they are sensory illusions or hallucinations, as a result of the influence of the unconscious, which destabilizes her personality. 2) The next analysis regards the narratorial self-portrayal as an intermediary between the earthly reality and the astral world (a medium and prophetic figure). 3) In the third analysis we are interested in a record of the narrator's experience of her earthly existence, where she shows her „human” face, in the text most fully expressed in the descriptions of relations with her family, her situation as a woman living in the patriarchal society and the peculiar emancipation attempt by taking on an uncommon profession of healer and clairvoyant.