Niniejsza praca stanowi w głównej mierze tłumaczenie traktatu szermierczego zawartego w rękopisie norymberskim Hs. 3227a, popularnie znanym pod nazwą Codex Döbringer, z języka średnio-wysoko-niemieckiego na współczesny język polski. Składa się ona z dwóch części, pierwszej, teoretycznej oraz drugiej, praktycznej. Część teoretyczna obejmuje zaprezentowanie źródła, czyli rzeczonego rękopisu, po czym następuje omówienie metodologii zastosowanej podczas procesu transkrypcji oraz tłumaczenia wraz z przedstawieniem wybranych trudności napotkanych podczas pracy nad tekstem. Część praktyczna składa się z transkrypcji oraz tłumaczenia, do których dołączony został glosariusz zebranych terminów niemieckojęzycznych wykorzystanych w tekście.Hs. 3227a jest dziełem typu Hausbuch, z charakteru pokrewnym polskiemu silva rerum, zawierającym w sobie teksty poświęcone różnorakiej tematyce, począwszy od instrukcji sporządzania fajerwerków, przez przepisy kulinarne, między innymi na miód pitny, po modlitwy i wskazówki metalurgiczne. Pośród tych znajduje się najstarsza znana niemieckojęzyczna pozycja traktująca o walce mieczem, której autor pozostaje anonimowy. Rzeczony traktat szermierczy składa się z rozbudowanych w różnym stopniu opisów fechtunku mieczem długim w opancerzeniu i bez niego, pieszo i konno, jak również walki włócznią, tarczą, sztyletem, kordem oraz zapasów, zwanych z niemiecka Ringen. Na potrzeby niniejszej pracy ograniczono się do samego opisu walki mieczem długim bez opancerzenia, tzw. Bloßfechten. Jedyna kopia rękopisu znajduje się obecnie w bibliotece Germanisches Nationalmuseum w Norymberdze.Transkrypcja sporządzona na potrzeby tłumaczenia została wykonana w oparciu o fotokopie oryginału, otrzymane bezpośrednio z norymberskiego Germanisches Nationalmuseum. Wykonanie nowej transkrypcji pomimo istniejących już wersji autorstwa dra Grzegorza Żabińskiego oraz Dierka Hagedorna okazało się wskazane, jako że międzynarodowe środowisko szermierki dawnej uznało pionierską transkrypcję za niepozbawioną błędów. Celem uniknięcia podobnej opinii, zaprezentowana w niniejszej pracy transkrypcja jest możliwie zbliżona do oryginału, pozbawiona wszelkich skrótów i rozwinięć, jej zamierzeniem było ukazanie współczesnemu odbiorcy tekstu identycznego z oryginalnym w formie czytelniejszej dzięki zastosowaniu czcionki o jednolitym kroju i cyfrowej edycji tekstu.Tłumaczenie wykonane zostało na podstawie transkrypcji własnej, a jego zamierzeniem było zaprezentowanie traktatu w formie przystępnej dla współczesnego odbiorcy zainteresowanego zagadnieniem dawnych europejskich sztuk walki. Poza przekładem warstwy merytorycznej należało zatem jednocześnie przeprowadzić zmiany w strukturze stylistycznej, zastosować swoistą domestykację przybliżającą dzieło nie tyle kulturowo, co w czasie.Zaprezentowane tłumaczenie stanowi pionierską próbę przekładu wyżej omówionego dzieła na współczesny język polski i jako takie może zostać wykorzystane przez przedstawicieli środowiska akademickiego zajmujących się historią, archeologią, historią języka, paleografią, sztukami walki, niekoniecznie europejskimi, bądź też innymi dziedzinami nauki powiązanymi z poruszaną tematyką. Równocześnie może stać się przedmiotem zainteresowania osób zajmujących się bezpośrednio dawnymi europejskimi sztukami walki i przyczynkiem do dalszych badań tematu jako źródło informacji również i dla tych, którzy nie są świadomi istnienia zaawansowanych systemów walki wywodzących się ze średniowiecznej Europy, co mogłoby wesprzeć popularyzację tego zatraconego elementu kultury niematerialnej Starego Kontynentu.
The thesis mainly constitutes of a translation of a fencing treatise incorporated in the Hs. 3227a, also mistakenly named Codex Döbringer, from Middle High German into modern Polish. It is composed of two parts, the first, theoretical, and the second, practical. The theoretical part includes presentation of the source text, that is the manuscript, with following descriptions of methodology used during the transcription and translation procedures, including some of the difficulties that were to be faced during the translation process. The practical part constitutes of the transcription and the translation with an added glossary of German terms used in the text.Hs. 3227a is a home chronicle-type work that includes text on a vast variety of topics, ranging from firework and culinary recipes, including alcoholic beverages, to prayers and tips on metalworking. Among these, the oldest known and preserved German treatise on swordfigting can be found, its author anonymous. The treatise consists of more or less developed descriptions of fencing actions and techniques for longsword fencing on foot and on horseback, with or without armour, as well as combat based on other weapons: the spear, shield, dagger, messer, and unarmoured trappling, called Ringen. The thesis is restricted to the fragment on unarmoured longsword combat, the Bloßfechten. The one and only existing copy of the manuscript remains preserved in the library of Germanisches Nationalmuseum in Nuremberg.The transcription prepared for the translation was based on photocopies of the original manuscript received directly from the Germanisches Nationalmuseum in Nuremberg. Even though there are present transcriptions by dr Grzegorz Żabiński and Dierk Hagedorn, creating a new one seemed appropriate as the first transcription that came into existence is not considered flawless by the international historical European fencing society. As to avoid a similar opinion, the presented transcription remains as close to the original text as reasonably possible, without abbreviations or expansions, as it was aimed to provide the modern reader with a text that would be identical to the original, but more legible due to the use of a modern font and digital text editing.The translation was based on the own transcription and aimed at presenting the treatise in a form accessible to a modern reader interested in the topic of historical European martial arts. Apart from staying true to the information within the text, its stylistical features had to be altered, domesticated – and not regarding the culture, but the time setup. An additional challenge was presented by the Merkverse, that is rhymed instructions on fencing techniques and various tactical aspects, understandable only to the insiders. Considering the current knowledge of the matter, the informative value is of greater worth than the poetic value of these elements of the treatise, thus, to stay true to the content, the form was given a lower priority level.The presented translation is a pioneering venture, bringing the text described above into modern Polish. As such, it may be used by members of the Academia who research the fields of history, archaeology, history of language, paleography, martial arts – European or other – or any other branches of science and arts that may be considered with the subject matter. At the same time, it may be of interest to researchers and practitioners of historical European martial arts and contribute to further research of the subject as a source of information, also for those, who are unaware of advanced martial arts systems that flourished in mediaeval Europe, what could contribute to popularisation of the lost element of immaterial culture once present in the Old World.
