Strophosoma capitatum (De Geer, 1775) jako model do badań skażenia środowiska metalami ciężkimi w borach sosnowych w Polsce (Coleoptera: Curculionidae)

Celem pracy było oszacowanie, czy Strophosoma capitatum (De Geer, 1775) może się nadawać się jako potencjalny gatunek modelowy do monitorowania borów sosnowych skażonych metali ciężkich w Polsce. Jest to chrząszcz z rodziny ryjkowcowatych (Coleoptera: Curculionidae), jeden z najgroźniejszych szkodników sosny oraz innych drzew w Europie. Badania zostały przeprowadzone na podstawie zebranych chrząszczy metodą czerpaka entomologicznego i pułapek Barbera w borach sosnowych o zróżnicowanym stopniu stężenia ołowiu (Pb), cynku (Zn), kadmu (Cd) i miedzi, (Cu) w glebach na 5 stanowiskach w okolicach Głogowa w 2006 roku i 6 stanowiskach w rejonie Olkusza w latach 2011 i 2012. Łącznie zebrano 1703 osobniki S. capitatum, w tym w okolicach Olkusza 731 (245 samców i 486 samic), a w Głogowie 972 (255 samców i 717 samic). Badano także zmienność liczebności w sezonach badawczych oraz wartości sex ratio. Statystycznie istotną zależność o poziomu skażenia metalami ciężkimi wykazują, zarówno samce oraz samice, jak też ogół osobników badanych populacji. Wartości wskaźnika stosunku płci tych populacji wykazują także pewną zależność, ale jest ona statystycznie nieistotna. Na obszarze Głogowa największy wpływ na populacje S. capitatum ma miedź, a w okolicach Olkusza cynk, wpływ kadmu i ołowiu jest mniejszy. Wyniki badań wskazują, że S. capitatum jest odpowiednim kandydatem do monitorowania borów sosnowych skażonych metalami ciężkimi w naszym kraju, a być może także i w innych rejonach Europy.

The aim of the study was analysis of Strophosoma capitatum (De Geer, 1775) as a potential species model for monitoring forests pine contaminated by heavy metals in Poland. It is a beetle from the weevil family (Coleoptera: Curculionidae), one of the most dangerous pests of pine forest and other trees in Europe.On the basis of the beetles collected using entomological sweep net and pitfall traps in the pine forests with various concentrations of lead (Pb), zinc (Zn), cadmium (Cd) and copper (Cu) in soils at 5 localities in vicinity of Głogów city, in 2006, and 6 localities in Olkusz city area, in 2011 and 2012 years, were carried out. A total, 1703 specimens of S. capitatum were collected, among them 731 (245 males and 486 females) in Olkusz and 972 (255 males and 717 females) in Głogów. We studied also changes of seasonal activities of weevil populations, as well as value of sex ratio index. The number of males, females, and all populations of studied species were correlated with the level of contamination heavy metals statistically significant. Values of sex ratio were impacted lower by heavy metals, and not significant statistically. In Głogów area the copper impacted the greats on the populations of S. capitatum, and in Olkusz vicinity – the zinc; the cadmium and lead impacted lower on studied weevils.The results show, that S. capitatum is a suitable candidate for monitoring pine forests contaminated by heavy metals in Poland, and perhaps also in other countries of Europe