A middle school student in view of difficult subjects in polish young-adult literature in XXI century. Educational perspective

Niniejsza praca dyplomowa dotyczy trudnych tematów w polskiej literaturze młodzieżowej XXI wieku. Celem rozprawy jest udowodnienie, że najnowsze powieści dla nastolatków odpowiadają potrzebom charakterystycznym dla okresu adolescencji, oraz zaspokajają pragnienie zdobycia wiedzy o często przemilczanych zjawiskach współczesnego świata. Pierwsza część pracy stanowi podstawę teoretyczną, gdyż zawiera informację na temat specyfiki dojrzewania z perspektywy psychologicznej. Pojawia się również rozdział dotyczący problemów młodzieży, o jakich szczerze piszą młodzi użytkownicy forum internetowego, poszukując rozwiązań i wsparcia. Skupiono się także na zmianach w tematyce literatury skierowanej do młodych odbiorców, w celu przedstawienia, jak na przestrzeni lat jej twórcy otwierali się na opisywanie skomplikowanych, kontrowersyjnych aspektów życia. Drugą cześć rozprawy stanowi analiza badań przeprowadzonych wśród gimnazjalistów z dużego i średniego miasta oraz wsi. Wykazały one, że większość nastolatków chętnie sięgnęłaby po lekturę poruszającą tematy, o których niezręcznie lub wstyd rozmawiać, zarówno z dorosłymi, jak i rówieśnikami. Tę naturalną w okresie adolescencji ciekawość, chęć poznania rozmaitych zjawisk życia i specyficzne zainteresowania czytelnicze, nauczyciel powinien uwzględniać, wybierając lektury i planując sytuacje motywujące do ich przeczytania. W związku z tym, ostatnia część pracy poświęcona jest omówieniu trzech książek dla nastolatków – „Dziesięć stron świata” Anny Onichimowskiej, „Igor” Barbary Ciwoniuk oraz „Król” Katarzyny Ryrych, których bohaterowie zmagają się z problemami takimi jak: przemoc, choroby, bieda, uzależnienia, itp. Opis każdej lektury zawiera argumenty przemawiające za jej potencjalną atrakcyjnością w oczach młodych czytelników, jak również propozycje działań motywujących oraz gotowe zadania dla uczniów będących po lekturze.

This thesis concerns difficult subjects in polish young-adult literature in XXI century. The aim of the trial is to prove that the latest novels for teenagers conform to specific needs of and satisfy a desire to acquire knowledge about the often unspoken issues of the modern world.The first part is a theoretical background, because it contains information about the specifics of the maturation from a psychological perspective. There is also a chapter about teenager’s problems which they write about openly on an internet forum, seeking solutions and support. The focus is also on changes in the relevant literature aimed at young readers, to present, that creators have been opening up for years to describe the complex, controversial aspects of life.The second part of the thesis is an analysis of surveys conducted among middle school students from large and medium cities and villages. They showed that the majority of teenagers want to reach for the books, which describe problems, which they are awkward or ashamed to speak, both with adults and friends. This curiosity natural in adolescence, desire to understand various phenomena of life and specific interest in reading, the teacher should take into account, selecting books and planning situations motivating them to read. Therefore, the last part of the work is devoted to three books for teenagers - "Dziesięć stron świata" by Anna Onichimowska, "Igor" Barbara Ciwoniuk and "Król" Katarzyny Ryrych, where the characters have to deals with problems such as violence, illness, poverty, addiction, etc. Description of each books includes arguments about why they potentially can be attractive for young readers and proposals for motivation, as well as ready-made exercises for students after reading.