In der vorliegenden Arbeit werden die politisch-geschichtsphilosophischen Schriften von Thomas Mann analysiert, die kurz nach dem Ausbruch des Ersten Weltkriegs entstanden sind. Dieser Konflikt bedeutete für Thomas Mann und viele damaligen Schriftsteller bzw. Künstler eine Chance fürs deutsche Volk, um sich endlich seinen richtigen Platz und seine Weltgeltung zu erkämpfen. Deswegen hieß Mann den Krieg mit Hoffnung und Affirmation willkommen. Um diese Hoffnung zu begründen und die Gewalttaten des Deutschen Reich zu rechtfertigen, bildete er eine historische Parallele zur Regierungszeit Friedrich des Großen und zu seinem Angriff auf neutrales Sachsen 1756, der den Siebenjährigen Krieg ausgelöst hatte. Thomas Mann, der zuvor einen großen historischen Roman über den Preußenkönig geplant hat, führte in seinen Essays „Gedanken im Kriege“ und „Friedrich und die große Koalition“ eine vielschichtige Analyse der königlichen Persönlichkeit durch. Motive seiner Handlungen erklärend, stellte er fest, dass solch eine große Persönlichkeit berechtigt sei, das allgemein anerkannte Völkerrecht zu missachten, weil ihm der Sieg das Recht gebe die Weltordnung neu zu gestalten. Sehr wichtig ist die Hervorhebung der historischen Rolle der großen Persönlichkeit, die, wie Nietzscheanischer Übermensch, außer der allgemeinen Moral handeln und eine neue Moral schaffen könne. Diese neue Moral könne auch die Gewalt und das Unrecht zulassen, wenn sie nur zum Erfolg führe. Friedrich war für Thomas Mann ein „vom Schicksal Auserwählte“ und ein Opfer auf dem deutschen Sonderweg zugleich. Dieser Weg sollte zum Endsieg der deutschen Kultur über die französische Zivilisation führen. Diese Vorstellungen stoßen auf verschiedene Reaktionen, vom Enthusiasmus bis zur heftigen Kritik. Am schärfesten hat jedoch der nicht in den Kriegswahn geratene ältere Bruder, Heinrich Mann seine kritische Meinung geäußert. Der daraus folgende Bruderzwist dauerte noch nach dem Kriegsende. Die beiden Kriegsessays Thomas Manns gerieten in Vergessenheit, sie stellen aber einen wichtigen Beitrag zur Bildung des Friedrich-Mythos in der deutschen Kultur dar. Das ist ein der wichtigsten historischen Mythen über die Wurzeln des modernen deutschen Staates.
Niniejsza praca poświęcona jest analizie pism polityczno-historiozoficznych Tomasza Manna, powstałych na początku I wojny światowej. Podobnie bowiem do wielu europejskich twórców, przyszły noblista odniósł się do wybuchu tego wielkiego konfliktu z afirmacją i nadzieją, że dzięki tej wojnie naród niemiecki wywalczy sobie należne miejsce i znaczenie na świecie. Dla ugruntowania tych nadziei i dla usprawiedliwienia popełnionych przez kajzerowską Rzeszę aktów agresji posłużył się Mann historyczną analogią do panowania króla Prus Fryderyka II i jego inwazji na neutralną Saksonię, która przerodziła się w ogólnoeuropejską wojnę. Mann, który planował wcześniej powieść historyczną o Fryderyku, dokonał w esejach „Gedanken im Kriege” oraz „Friedrich und die große Koaliton” rozbioru psychologicznego postaci króla i przeanalizował motywy jego działań, stwierdzając, że człowiekowi takiego formatu wolno było łamać powszechnie przyjęte prawo międzynarodowe, gdyż zwycięstwo przyznawało mu rację i pozwalało na kształtowanie nowego stanu rzeczy. Bardzo istotne jest owo zaakcentowanie przez pisarza roli dziejowej wielkiej jednostki, która, na wzór nietzscheańskiego „nadczłowieka”, ma prawo do funkcjonowania poza przyjętą ogólnie moralnością i do tworzenia nowej, sankcjonującej nawet akty bezprawia i przemocy, jeśli tylko będą sukcesem. Fryderyk jako przewodnik narodu niemieckiego był dla Tomasza Manna jednocześnie wybrańcem losu i jego ofiarą, która musiała zostać położona na niemieckiej „drodze odrębnej” ku zwycięstwu „kultury” nad francuską „cywilizacją”. Te wizje autora „Buddenbroków” spotkały się z najróżniejszymi reakcjami, od entuzjastycznych po bardzo krytyczne. Najostrzejszą opinię sformułował jednak starszy brat, Henryk Mann, który nie podzielał panującej ogólnie wojennej gorączki. Powstały wówczas konflikt między braćmi trwał jeszcze po zakończeniu Wielkiej Wojny. Chociaż zostały nieco zapomniane wobec innych o wiele bardziej znaczących dzieł, eseje wojenne Tomasza Manna wniosły jednak dość istotny wkład do ukształtowania jednego z największych niemieckich mitów narodowych, mianowicie fryderycjańskich Prus jako kolebki nowoczesnego państwa niemieckiego.
The subject of this work are Thomas Mann's essays about politics and philosophy of history, which were written at the beginning of the Great War. Like a lot of european writers, the forthcoming Nobel Prize winner welcomed this conflict with affirmation and hope, that it would give the german nation a chance to win the proper space and magnitude in the world. Mann uses the historical parallel to the reign of Frederick the Great and his invasion on neutral Saxony 1756, which started the Seven Years War, in order to give a base to those hopes and to justify the acts of violence commited by the German Empire. Mann, who planned previously a great historical novel about Frederick, conducts in his essays a psychological analysis of the king's personality and reasons of his acting. The author states, that a man of Frederick‘s greatness was allowed to break the internationally recognized laws, because the victory gave him the right to do it. The writer points out the historical role of a great individual, who, like the Nietzsche's overman, can act beyond the common morality and create a new one, which would justify even illegality and violence, if only they prove successful. For Thomas Mann was Frederick, as the leader of the german nation, the fate's chosen and sacrifice as well. This sacrifice must have been made on the german "special path", which leads to the victory of the german "culture" over the french "civilisation". These visions caused various reactions, both enthusiastic and very fault-finding. Although the worst opinion was expressed by the older brother, Heinrich Mann, who did not share the common war fever. The conflict between two brothers lasted even after the Great War was over. The war essays of Thomas Mann have been forgotten, considering much more important works of the author, but they was Mann's contribution to giving a shape to one of the greatest german national myths- to the myth of Frederick's Prussia as the origin of the modern german state.
