Discovering the model of revolted subject. Baudelaire’s ‘’Hymn to Beauty’’ and modern obsessions

Niniejsza rozprawa stanowi próbę odczytania twórczości Charles’a Baudelaire’a w perspektywie antropologicznej w celu wydobycia założonego przezeń modelu podmiotu. ‘’Hymn do piękna’’, jedna z najważniejszych deklaracji estetycznych Baudelaire’a, zostaje przyjęty w analizie jako główny punkt odniesienia. W pierwszym rozdziale, wprowadzającym do uniwersum poetyckiego Baudelaire’a, przedstawione zostają podstawowe informacje o utworze. Drugi rozdział stanowi analizę estetyczną : zrekonstruowana myśl estetyczna Baudelaire’a zostaje skontrastowana z paradygmatem klasycznym, zakorzenionym w filozofii greckiej. Trzeci rozdział prezentuje właściwą analizę antropologiczną, w której to odkrywane są kolejno założenia antropologiczne obu tych paradygmatów estetycznych. Zestawienie to prowadzi do wydobycia modelu nazwanego ,,podmiotem zbuntowanym’’. Podmiot taki zostaje odkryty jako indyferentny etycznie i obsesyjnie wierny swemu egzystencjalnemu projektowi, wolny, ale zarazem zakorzeniony w świecie, który wywiera ustawiczny nacisk – biologiczny i społeczny – wobec którego konieczny jest sprzeciw. Jako że każdy projekt tożsamościowy zakłada określony projekt estetyczny, techniki estetyzacji życia zostają ujęte jako środki podporządkowywania własnej cielesności projektowi tożsamościowemu . Różnorakie środki estetyzacyjne przez swój anty-naturalny charakter pokazują, że aspiracja do autentyzmu jest sprzeczna z porządkiem uniwersum i stanowi wzniosły sprzeciw wobec wpływu świata skażonego absurdem i brzydotą. Zjawisko dandyzmu stanowi konkretyzację modelu podmiotu zbuntowanego, który pragnie roztoczyć pełnię kontroli nad własną cielesnością. Model antropologiczny, obecny w tle twórczości Baudelaire’a, zostaje rozpoznany wreszcie jako struktura myślowa właściwa nowoczesności.

Le présent mémoire constitue un essai de la lecture de l’œuvre baudelairienne dans la perspective anthropologique afin de dévoiler un modèle du sujet présupposé par l’auteur. ‘’Hymne à la Beauté’’, une de ses déclarations esthétiques les plus importantes, est choisie en tant que point de référence principal. Dans le premier chapitre, qui introduit dans l’univers poétique de Baudelaire, les informations de base sur le poème sont présentées. Le deuxième chapitre constitue une analyse esthétique : la pensée esthétique de Baudelaire est reconstruite et elle est contrastée avec le paradigme classique, enraciné dans la philosophie grecque. Le troixième chapitre présente l’analyse anthropologique qui découvre successivement les présupposés anthropologiques cachés dans ces deux visions esthétiques. Cette juxtaposition mène à la découverte du modèle nommé ‘’le sujet révolté’’. Tel sujet est reconnu comme éthiquement indifférent est obsessionnellement fidèle à son propre projet existentiel, libre, mais en même temps enraciné dans le monde qui perpétuellement effectue sur lui une pression – biologique ou sociale – contre laquelle il doit se révolter. Puisque chaque projet d’identité implique un projet esthétique, les techniques d’esthétisation de la vie sont vus comme les moyens permettant d’ajuster sa corporéité à son propre identité. Les différents moyens d’esthétisation par leur caractère anti-naturel montrent que l’aspiration à l’authenticité est contradictoire à l’ordre de l’univers et qu’elle consitue une protestation sublime contre l’influence du monde taché par l’absurde et par la laideur. Le phénomène du dandysme est une concretisation du modèle du sujet révolté qui veut contrôler pleinement son propre corps. Le modèle anthropologique présent au fond de l’œuvre baudelairienne est reconnu enfin comme une structure de penser propre à la modernité.

The present thesis is an attempt to read Baudelaire’s work in an anthropological perspective in order to reveal a model of subject presupposed by the author. ‘’Hymn to Beauty’’, one of his the most important aesthetic declarations, is chosen as the main point of reference. In the first chapter, introducing to the Baudelaire’s poetical universe, basic information about the poem are presented. The second chapter constitutes an aesthetic analysis : Baudelaire’s aesthetic thought is reconstructed and it is constrasted with the classic paradigm, rooted in the greek philosophy. The third chapter presents an anthropological analysis which discovers successively anthropological presuppositions hidden in theses two aesthetic visions. This juxtaposition leads to the discovery of the model called ‘’the revolted subject’’. Such a subject is recognized as indiffrent ethically and obsessively faithful to his own existential project, free, but in the same time rooted in the world which perpetually exerts pressure on him – biological or social one – against which he has to revolt. As each project of identity presupposes an aesthetic project, technics of aestheticization of life are seen as the means allowing to adjust his body to his own identity. Anti-natural character of diffrent technics of aestheticization shows that an aspiration to authenticity is in contradiction with the order of universe and that it constitutes a sublime protest against the influence of the world stained by absurdity and ugliness. The phenomenon of dandyism is an concretization of the model of revolted subject who wants to control fully his own body. Finally, the anthropological model which is present in the background of the Baudelaire’s work, is recognized as a conceptual structure typical for modernity.