"Cellar closer to death, attic closer to heaven". On cultural role of hidden spaces of the home

This dissertation considers one of the most universal cultural creations, namely home, especially focusing on the individual experience of widely understood living space. Starting point for this consideration is an assumption that the space we live in is heterogeneous. The fundamental division is based on inhabited and uninhabited areas. Within the seemingly familiar space of the homestead, there are also unoccupied places as attics and cellars.The essential purpose of this research is an attempt of possible multi-faceted reconstruction of the social view of attics and cellars in order to explain the phenomenon of these hidden spaces of the home, including their symbolic meaning and their cultural and social role. The study is also trying to identify the degree and the form, in which these contemporary representations reproduce the mythic space structure, according to which the home reflects the cosmic system. The work emphasizes the dialectics between three areas of the home: the attic, the flat and the cellar, so as between these hidden spaces and the objects stored within them. Additional purpose of this dissertation is to compare phenomenological propositions with the ethnographic fieldwork.

Praca ta dotyczy jednego z najbardziej uniwersalnych wytworów kulturowych jakim jest dom, w szczególności koncentrując się na jednostkowym doświadczeniu obcowania z szeroko pojętą przestrzenią mieszkalną. Punktem wyjścia niniejszych rozważań jest założenie o niejednorodności przestrzeni, w której na co dzień żyjemy. Zasadniczy jej podział wyznaczony jest poprzez obszar zasiedlony przez człowieka oraz niezamieszkany. Jednakże w obrębie pozornie oswojonej przestrzeni domostwa istnieją również miejsca niezasiedlone, ukryte – do takich należą właśnie strychy i piwnice. Zasadniczym założeniem niniejszej pracy jest próba możliwie wieloaspektowego opisu utrwalonego w społecznych wyobrażeniach obrazu strychu i piwnicy. Celem analizy jest dążenie do wyjaśnienia fenomenu tych ukrytych przestrzeni domu, ze szczególnym uwzględnieniem ich warstwy symbolicznej, a także kulturowej i społecznej roli, jaką pełnią. Praca jednocześnie stara się udzielić odpowiedzi na pytanie w jakim stopniu i w jakiej formie współczesne przedstawienia strychu i piwnicy reprodukują mityczną strukturę przestrzenną, wedle której dom odzwierciedla schemat kosmiczny. Szczególny nacisk zostaje położony na dialektyczny związek, jaki można zaobserwować pomiędzy trzema obszarami domu: strychem, mieszkaniem i piwnicą, jak również pomiędzy ukrytymi przestrzeniami domu, a znajdującymi się w ich obrębie przedmiotami. Dalszym celem pracy jest próba konfrontacji fenomenologicznych ustaleń, dotyczących tychże przestrzeni, z etnograficznym materiałem uzyskanym w terenie.