Emocje jako przedmiot badań filozofii. Analiza zagadnienia w świetle filozoficznej koncepcji emocji Roberta C. Solomona

Celem niniejszej pracy jest rozważenie pytania o naturę emocji, a także próba określenia roli, jaką powinna spełniać filozoficzna teoria emocji. Punktem wyjścia dla dokonanej w pracy analizy są najważniejsze problemy badawcze dotyczące stanów afektywnych, to znaczy: niejasność kategorii emocji i pytanie o możliwość jej ujednolicenia, a także potrzeba uzasadnienia przydatności teorii emocji dla dyscypliny filozoficznej. Autor realizuje powyższe zadanie, powołując się na filozoficzną koncepcję emocji Roberta C. Solomona. W pracy zostaje omówiona perspektywa badawcza, którą posługiwał się Solomon, będąca swoistą kampanią na rzecz przezwyciężenia paradygmatu tak zwanych jamesowskich koncepcji emocji; a jednocześnie dowartościowania koncepcji zorientowanych etyczno-kognitywnie. Solomon propaguje autorski program filozofii zaangażowanej, odwołujący się do starożytnego ideału filozofii skupionej wokół etycznego pytania o eudajmonię, oraz wykazuje, że koncepcje etyczno-kognitywne realizują założenia tak zorientowanej filozofii. Zaprezentowane i poddane szczegółowej analizie zostają najważniejsze tezy Solomona, w myśl których emocje w są tożsame z sądami, mają charakter racjonalny, oraz są aktywnymi dzialalnościami podmiotu. Omówiony zostaje związek emocji (a także natury koncepcji emocji) z ideałem dobrego życia. Jednym z najważniejszych wniosków wypływających z rozważań Solomona okazuje się być duża zbieżność natury emocji z naturą racjonalności, która historycznie zwykła być przeciwstawiana emocjom. Zasygnalizowana zostaje potrzeba rewizji rozumienia racjonalności, a także potrzeba dowartościowania roli teoretycznego namysłu nad emocjami w obrębie filozofii.

The aim of this dissertation is to investigate on the nature of emotions, as well as to make an attempt to define role for an emotion theory in philosophy. A starting point for the analysis are the most important methodological issues, such as problem of vagueness of the emotion category (and question of possibility of making it consistent), or the need to justify emotion theory usefulness for philosophilal discipline. Author covers the topic referring to philosophical emotion theory of Robert C. Solomon. Solomon’s research methods are discussed – they constitute campaign for overcoming so called jamesian theories of emotion, and, at the same time, ascribing value to ethical-cognitive theories. Solomon propagates his own manifesto of engaged philosophy, which refers to an ancient vision of philosophy focused on an ethical ideal of eudaimonia, and tries to show, that ethical-cognitive theories support this view. Main Solomon’s theses, which identify emotion with judgement, and render emotion as a rational and active action of an agent, are presented and discussed in depth. Relationship between emotion (or emotion theory) and the good life ideal is analyzed. In the result of these analysis, there is shown the convergence between nature of emotions and the nature of rationality, which, historically used to be opposed to each other. As a consequence, the need for revisin of our understanding of rationality is indicated, as well as the need to revalorizate the role of theoretical inquiry of emotion within philosophical discipline.