Description of Otherworldly Journey in “Arda Wiraz Namag” and in Early Medieval Latin Texts: a Comparative Study.

The thesis is concerned with comparative analysis of the accounts of otherworldly journeys given in the middle Persian “Arda Wiraz Namag” and the selection of early medieval Latin prose (namely in “Dialogues” of Gregory the Great, Bede's “Ecclesiastical History” and anonymous “Voyage of saint Brendan”). The purpose of analysis is to acquire a structural model of otherworldly journey narrative, which can be applied to every aforementioned text. Firstly the “Arda Wiraz Namag” is examined. After the book's history and it's literary context have been described the careful analysis of contents follows, which is in turn concluded by a list of narrative elements and modes of literary description that are characteristic to the tales of otherworldly journeys. In the second chapter this list is confronted with three texts representing Christian literature of early medieval period. The linguistic, geographic, cultural and religious barrier between authors of texts under consideration excludes the possibility of direct influences or borrowing of motives. However the comparative analysis clearly points to the existence of common elements. Both in Christian tales of otherworldly journeys written in Latin and in middle Persian Zoroastrian stories about travelling to the realms beyond we find corresponding motives. Among them there are the motive of a guide accompanying the traveller in the other world or the image of barrier separating material and metaphysical realm. After finishing the chapter devoted to medieval texts the reader will get acquainted with a whole list of such universal elements. In the final chapter the possible causes of similarities between described narratives are being considered. Thesis' author is inclined to place a structuralist explanation above alternative ones. Lastly the possibilities of further research based on the thesis conclusion are being lied out.

W pracy przeprowadzona zostaje analiza porównawcza opowieści o wędrówce po zaświatach zawartych w średnioperskiej "Księdze prawego Wiraza" i w wybranych zabytkach wczesnośredniowiecznego piśmiennictwa łacińskiego ("Dialogi" Grzegorza Wielkiego, "Historia kościelna" Bedy Czcigodnego, anonimowa "Żegluga św. Brendana"). Celem analizy jest zbudowanie strukturalnego modelu opowieści o metafizycznej podróży, który daje się zastosować do opisu wszystkich omawianych tekstów. Na początku uwagę poświęca się "Księdze prawego Wiraza". Po opisaniu historii źródła oraz jego literackiego kontekstu następuje wyczerpująca analiza treści "Księgi" skonkludowana zestawieniem elementów fabularnych oraz narracyjnych motywów i sposobów literackiego obrazowania charakterystycznych dla opisu podróży po zaświatach. W rozdziale drugim zestawienie to zostaje skonfrontowane z trzema tekstami reprezentującymi chrześcijańską literaturę wczesnego średniowiecza. Bariera językowa, geograficzna i kulturowo-religijna pomiędzy autorami omawianych zabytków literackich wyklucza możliwość bezpośrednich oddziaływań i zapożyczeń, jednak analiza porównawcza wyraźnie wskazuje na istnienie elementów wspólnych. Zarówno w spisanych po łacinie chrześcijańskich narracjach o podróży w zaświaty jak i w powstałej w środowisku zaratusztriańskim średnioperskiej "Księdze prawego Wiraza" odnajdujemy m. in. motyw przewodnika towarzyszącego wędrowcowi w metafizycznej wyprawie bądź obraz bariery oddzielającej świat ziemski od niematerialnego. Ukończywszy rozdział poświęcony zabytkom łacińskim czytelnik będzie dysponował całą listą takich uniwersalnych elementów. W finałowej części pracy przeprowadzono dyskusję na temat możliwych przyczyn podobieństw omawianych narracji. Spośród przywołanych argumentów autor skłania się do związanych ze szkołą literaturoznawstwa strukturalistycznego. Pracę kończy zarysowanie możliwych kierunków dalszych badań opartych na wypracowanym modelu opowieści o zaświatowej podróży.