Ekfraza, ekfrastyczność, wiersze o sztuce, czyli o związku literatury i sztuk wizualnych w poezji Kazimierza Wierzyńskiego

Celem niniejszej pracy było usytuowanie twórczości Kazimierza Wierzyńskiego na tle wyników badań, jakie dotychczas przeprowadzono nad ekfrazą. Pytaniem, na jakie starałam się znaleźć odpowiedź była kwestia zasadności użycia pojęcia ekfrazy w kontekście współczesnej poezji. Chodziło również o przedstawienie tego, jak Wierzyński zinterpretował pojęcie ekfrazy, tworząc wiersze intertekstualne. Materiałem badawczym pracy zostały wiersze Wierzyńskiego o sztuce. Aby je zanalizować, korzystałam z wytycznych stworzonych przez Erwina Panofsky'ego, zaprezentowanych w tekście Ikonografia i ikonologia oraz z pracy Romana Ingardena O poznawaniu dzieła literackiego. Obydwaj badacze opracowali analogiczne systemy badań dzieł malarskich i tekstowych. Obrazy, na jakich opierał się Wierzyński, zanalizowałam za pomocą trzech etapów badania Panofsky'ego. W analizie tekstów posiłkowałam się tekstem Ingardena. Rezultatem pracy jest wyróżnienie pięciu kategorii intertekstualnych wierszy Wierzyńskiego. Można je podzielić na ekfrazy „właściwe”, wiersze o malarzach, wiersze intermedialne, „ekfrazy stylu” i utwory, które cechuje „ekfrastyczność”. Wyniki badań prowadzą do konkluzji, że w twórczości Wierzyńskiego niewiele jest ekfraz w pierwotnym znaczeniu; konieczne byłoby zredefiniowanie pojęcia.

The main goal of this study was to find a place of the work of Kazimierz Wierzyński on the context of the results of the research on ekphrasis, which has been done so far. I tried to find the answer to the question of the correct use of the term of ekphrasis in contemporary poetry. It was also to present the way of interpretation the term ekphrasis by Wierzyński when it comes to his intertextual poems.The research material of this work were the poems of Wierzyński about art. To analyze them, I used the guidelines developed by Erwin Panofsky, presented in the text “Iconography and iconology” and the work of Roman Ingarden “The exploration of a literary work”. Both researchers have developed similar systems of researching paintings and texts. I analyzed images using three levels of system by Panofsky. In the analysis of texts I drew on the text by Ingarden. The result of the work is to distinguish four categories intertextual poems by Wierzyński. They can be divided into "appropriate" ekphrasis, poems about painters, intermedia works, “ekphrasis of style” and the last ones - "ekphrastic poems".The results of the research lead to the conclusion that there is few ekphrasis in the original sense in the poetry of Wierzyński; there would be needed redefining of the term.