Współczesny obraz Lachów Sądeckich we wsiach Mystków, Paszyn, Piątkowa na podstawie analizy stroju ludowego oraz kolędowania w okresie Bożego Narodzenia

Niniejsza praca magisterska ma na celu ukazanie mozaikowości regionu Lachów Sądeckich na podstawie analizy stroju ludowego i kolędowania w okresie Bożego Narodzenia. Kultura Lachów Sądeckich należy do jednych z najciekawszych. Sam region wyróżnia się strojem, muzyką, gwarą i charakterem tanecznym. Badając kulturę tej grupy etnograficznej napotykamy wiele trudności. Pierwszą z nich jest wytyczenie granic zasięgu terenu zamieszkiwanego przez Lachy Sądeckie. W związku ze zróżnicowaniem kulturowym wewnątrz tej jednostki etnicznej oraz wpływów grup sąsiednich staje się to wręcz niemożliwe. Obserwuje się obecnie przesuwanie granicy regionu Lachów Sądeckich, co jest szczególnie zauważalne we wschodniej części regionu. Wyznacznikiem tożsamości u Lachów Sądeckich staje się strój ludowy. Jest on obecny podczas różnych świąt. Zauważa się ujednolicenie stroju bez względu na jego terenowe zróżnicowanie. We wsiach znajdujących się we wschodniej części regionu Lachów Sądeckich obserwuje się całkowite wyparcie stroju dawnego przez najbogatszą jego formę zwanego strojem podegrodzkim. Proces ten stanowi o atrakcyjności tej formy stroju.Do jednej z najważniejszych przyczyn tego nurtu należy zaliczyć jego kreację przez liczne zespoły regionalne. Czas Bożego Narodzenia był i jest najważniejszym okresem w roku liturgicznym ludności zamieszkującej południe Polski. Czas ten jest niezwykły, pełen niecodziennych zdarzeń. Łączy istotę kultu religijnego z ludzkimi uciechami. Okres Świąt Bożego Narodzenia, jest bardzo bogaty w różne zwyczaje i towarzyszące im tradycyjne wróżby i symboliczne gesty, słowa oraz śpiew. Chodzenie po kolędzie jest przykładem wyznaczania własnej tożsamości. Można zarzucić tutaj sztuczną reaktywację ośrodków kultury, zespołów czy folklorystów i miłośników. Wskazanie na sztuczność powrotu do tradycji w domach nie będzie miało większego uzasadnienia. Nie ma tutaj innego bodźca, jak atrakcyjność i własna tożsamość. Nie można wskazać momentu zaniku tradycji kolędniczych, a ich ewaluacji. Zmiany w spektaklach kolędniczych w postaci dołączenia kobiet do tych grup, oraz zmiana ich ogólnego charakteru przyczyniają się zachowania ciągłości tradycji.

The aim of this master’s thesis is to show mosaicism of Lachy Sądeckie region based on the analysis of folk costumes and caroling at Christmas time. Lachy’s Sądeckie culture is one of the most interesting. This region is distinguished by costumes, music, dialect and the character of dance. By studying the culture of the ethnographic group we encounter many difficulties. The first one, is the demarcation of range land inhabited by Lachy Sądeckie. Due to cultural diversity within this ethnic unit group and the influence of neighbouring it becomes hardly possibile. Nowadays, there is now shifting border of Lachy Sądeckie region, which is especially noticeable in the eastern part of this area. The determinant of identity at Lachy Sądeckie becomes folk dress. It is present during various holidays. It is noted unification outfit regardless of its off-road differentiation. In the villages located in the eastern part of the region Lachy Sądeckie it is observed the complete removal of the old outfit by its richest form of dress called „podegrodzki dress”. This process determines the attractiveness of this form of dress.One of the most important reasons of this trend include the creation by many regional teams. Christmas time was and is the most important period of the liturgical year for the population living in Southern Poland. This time is extraordinary and full of unusual events. It combines the essence of religious cult with human pleasures. Christmas period is very rich in different habits and accompanying traditional divination and symbolic gestures, words and singing. Walking the carol is an example of the determination of their own identity. It can be accused here artificial reactivation of cultural centers, groups or folklorists and folk lovers. An indication of the artificiality return to tradition in their homes will do little justification. There is no other stimulus, such as the attractiveness and self-identity. It is impossible to point out the moment of disappearance the tradition of carol singing, and their evaluation. Changes in the carol performances as joining women these groups, and changing their general character, contributes to the continuity of the tradition