In spite of a secularism declared in the constitution and fundamental rules of Pancasila, Indonesia attaches great importance to the religious issues. Such an attitude is not conducive to the country’s location in the seventeen thousand islands, where diverse, indigenous beliefs interweave with government-approved Islam, Protestantism, Catholicism, Hinduism, Buddhism and Confucianism. Each region represents a different approach to spirituality, which is not propitious to the execution of the national motto "unity in diversity". The most problematic are the areas that do not feel strong links with Indonesia, most often located in the eastern part of the Malay Archipelago. One of them is the western part of New Guinea, which represents the richest ethnic and religious territory of Indonesia. It is currently divided into two provinces: Papua and Papua New Guinea which cover almost 22% of the country. The administration in Jakarta underlines their inseparability with the state on the basis of the controversial historical facts and the strategic importance that comes from the wealth in natural resources. On the other hand, for almost half a century the Papuan’s diversity has been crushed by Indonesia which sought to fit the western parts of New Guinea into the pattern originated from the capital island of Java. This work draws the problem of the formation of the religious mosaic in Western Papua out and also, consider the processes that have influenced on the mentioned phenomenon since the arrival of Europeans in the sixteenth century. Moreover, it undertakes the topic of the evolution of the importance of religion for the indigenous people through the colonialism, Christianization, development of civilization and finally, the shaping of local identity connected with nationalism. The western part of New Guinea was an unusual case among other islands within the Dutch East Indies. This territory was nominally passed to the colonial administration in the first half of the nineteenth century, although the decision about an institution of the physical outposts was abstained for several decades. Therefore, the experience of a foreign domination was unfamiliar to indigenous people who perceived Westerners through the activities of the missionaries run by Christians. Thanks to them, Catholicism and Protestantism hardened their position among Papuans so became an integral part of the regional identity and subsequent nationalism. After the questionable annexation of West Papua by Indonesia, its religious connotations posed a problem for the local Christians who were automatically linked to the support of separatism. Such a narration was especially prevalent during the regime of Suharto (1966-1998) who was an absolute proponent of the unified Indonesia. He executed his ideal dreams through the processes of transmigration and indonesianisation that irreversibly have changed the society and religious structure of the western part of New Guinea. The implementation of their main assumptions gradually revealed the hidden connections between religion and policy. Islam professed by over 90% of Indonesians played a major role in this phenomenon. The effects of the dictator's project are visible until this day, primarily in unofficial activities of the Indonesian administration which are alarmed by local NGO activists and the media. In fact, due to the resettlements to the provinces of Papua and Papua New Guinea Muslims have grown in strength there. This work aims to demonstrate that the role of religion in the western part of New Guinea has undergone a profound transformation in a relatively short period of time, and its spiritual significance was dominated by the political issues that accompany the process of indonesianisation.
Indonezja, mimo świeckości deklarowanej w konstytucji oraz fundamentalnych dla państwa zasadach Pancasila, przywiązuje dużą wagę do kwestii religijnych. Takiemu nastawieniu nie sprzyja położenie kraju na siedemnastu tysiącach wysp, na których istnieją różnorodne, rdzenne wierzenia, przeplatające się z dopuszczonymi przez rząd islamem, protestantyzmem, katolicyzmem, hinduizmem, buddyzmem oraz konfucjanizmem. Każdy region reprezentuje inne podejście do kwestii duchowych, co nie sprzyja realizowaniu narodowego motta ,,jedność w różnorodności”. Pod tym względem, najbardziej problematyczne pozostają obszary, które nie czują silnych związków z Indonezją, najczęściej położone we wschodniej części Archipelagu Malajskiego. Jednym z nich jest zachodnia część Nowej Gwinei, która reprezentuje najbogatsze, pod względem etnicznym oraz religijnym, terytorium. Obecnie dzieli się ono na dwie prowincje: Papua oraz Papua Zachodnia, zajmujące niemal 22% powierzchni całego kraju. Administracja w Dżakarcie podkreśla ich nierozłączność z państwem na podstawie kontrowersyjnych faktów historycznych oraz strategicznego znaczenia, które opiera się przede wszystkim na bogactwie w surowce naturalne. Natomiast, od niemal pół wieku, tamtejsza różnorodność jest tłamszona przez Indonezję, która dąży do wpasowania zachodniej części Nowej Gwinei w schematy wywodzące się ze stołecznej wyspy Jawy. Niniejsza praca podejmuje problem formowania się mozaiki religijnej na Papui Zachodniej oraz procesów, które wpływały na to zjawisko od momentu pojawienia się Europejczyków w XVI wieku. Ponadto, próbuje uchwycić ewolucję znaczenia religii dla rdzennej ludności, które ulegało przemianom, najpierw pod wpływem kolonializmu, chrystianizacji, rozwoju cywilizacyjnego, następnie tworzenia pojęcia lokalnej tożsamości, a w końcu nacjonalizmu i separatyzmu etnicznego. Zachodnia część Nowej Gwinei była nietypowym przypadkiem na tle innych skolonizowanych wysp, skupionych w granicach Holenderskich Indii Wschodnich. Dopiero w pierwszej połowie XIX wieku nominalnie przeszła pod administrację kolonizatorów, chociaż z decyzją o założeniu tam fizycznej jednostki wstrzymywano się przez kilkadziesiąt lat. Dlatego doświadczenie dominacji obcego państwa było niemal obce dla rdzennej ludności, która opinie o obcokrajowcach opierała przede wszystkim na sposobie prowadzenia placówek przez chrześcijańskich misjonarzy. Dzięki systematycznym działaniom protestanckich i katolickich duchownych obie religie ugruntowały swoją pozycję wśród miejscowych, stając się nieodłącznym elementem ich tożsamości oraz wyrosłego na jej gruncie nacjonalizmu. Po dyskusyjnym sposobie aneksji Papui Zachodniej przez Indonezję religijne konotacje zaczęły działać na niekorzyść lokalnych chrześcijan, których automatycznie powiązywano ze wspieraniem separatyzmu. Taka narracja dominowała szczególnie w okresie Nowego Ładu Suharto (1966-1998), będącego bezwzględnym zwolennikiem jednolitej Indonezji. Realizacja jako zamierzeń odbywała się dzięki procesom transmigracji oraz indonezjanizacji, które nieodwracalnie zmieniły społeczeństwo oraz strukturę religijną zachodniej części Nowej Gwinei. Implementacja ich głównych założeń stopniowo ujawniała związki religii z polityką, gdzie główną rolę odgrywał islam, wyznawany przez ponad 90% Indonezyjczyków. Efekty działań dyktatora utrzymują się do dnia dzisiejszego, przede wszystkim dzięki nieoficjalnym działaniom indonezyjskiej administracji, o których alarmują lokalni działacze organizacji pozarządowych oraz media. Przesiedlenia sprawiły, że prowincje Papua oraz Papua Zachodnia doświadczają gwałtownego przyrostu muzułmanów, a co za tym idzie, rosnących napięć z chrześcijanami. Praca ma na celu wykazanie, że rola religii w zachodniej części Nowej Gwinei uległa głębokim przemianom w stosunkowo krótkim czasie, a jej duchowe znaczenie zdominowały kwestie polityczne, towarzyszące procesowi indonezjanizacji prowincji.
