Instytucja ustawowego wyłączenia spod ochrony prawa autorskiego

Jednym z zasadniczych zadań, które spełnia prawo autorskie jest zapewnienie ochrony dziełom spełniającym przesłanki utworu (art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 o prawie autorskim i prawach pokrewnych, dalej: ustawa o prawie autorskim) Czasem jednak zdarza się, że fakt spełnienia lub nie owych przesłanek przez dzieło, jest nieistotny z punktu widzenia przysługiwania mu ochrony. Dzieje się tak, ponieważ pewne kategorie wytworów zostały w polskim prawie autorskim ustawowo pozbawione ochrony. Jest to efekt wprowadzenia przez ustawodawcę do polskiego porządku prawnego instytucji ustawowego wyłączenia spod ochrony prawa autorskiej – obecnej w polskim prawie od 1926 roku. Przedmiotem niniejszej rozprawy jest szczegółowa analiza obowiązującej w Polsce instytucji ustawowego wyłączenia spod ochrony prawa autorskiego, ze szczególnym naciskiem na scharakteryzowanie poszczególnych kategorii dzieł wyłączonych, wymienionych w art. 4 ustawy o prawie autorskim. W pracy tej ukazane zostaną również zmiany w zakresie przedmiotowym ustawowej ekskluzji, które zachodziły w naszym kraju na przestrzeni lat. Postaram się również porównać polskie przepisy dotyczące ustawowego wyłączenia z postanowieniami zawartymi w Konwencji berneńskiej o ochronie dzieł literackich i artystycznych (dalej: Konwencja berneńska), zwłaszcza pod kątem tego, czy ustawowe wyłączenie w prawie polskim nie wykracza poza ramy ustanowione przepisami zawartymi w ww. konwencji. Celem ukazania różnic w konstruowaniu ustawowego wyłączenia, przeanalizuję także ustawy oraz poglądy przedstawicieli doktryny w państwach zagranicznych. Wszystkie powyższe analizy mają za zadanie zweryfikować, czy instytucja ustawowego wyłączenia, która obecnie występuje w prawie polskim jest skonstruowana w optymalny sposób. W niniejszej pracy, zaproponuję również rozwiązania, które, moim zdaniem, przyczyniłyby się do ulepszenia tejże instytucji, która od 1994 roku nie była w żaden sposób nowelizowana.

One of the key roles of copyright is to protect every work that meet the requirements stipulated in art. 1 par. 1 of Act No. 83 of February 4, 1994, on Copyright and Neighboring Rights (hereinafter referred to as Polish Copyright Act). However, it is possible that a work that fulfill all necessary criteria is not protected under the Polish Copyright Act. Such situation is an effect of applying the institution of exclusion from copyright protection that has been present in Polish Law since 1926.The subject of this thesis is a detailed analysis of the institution of exclusion from copyright that is currently in force in Poland. A crucial element of this treatise is to describe every category of excluded works enumerated in art. 4 of Polish Copyright Act. The changes that have been made in the scope of the provision throughout the years are also described in the thesis. Another goal of this study is to compare Polish provisions with the ones focusing on exclusion from copyright protection which are included in the Berne Convention for the Protection of Literary and Artistic Works (hereinafter referred to as the Berne Convention). The reason for such comparison is to determine whether the current scope of the institution of exclusion from copyright in Polish law is in accordance with the Berne Convention. In order to show differences in creating the institution of exclusion from copyright, the foreign copyright acts and the opinions of foreign legal experts and authors are also analyzed. The purpose of all aforementioned analysis is to propose the solutions that would improve Polish institution of the exclusion from copyright protection (this institution has not been updated since 1994). Such propositions are enumerated in the chapter 'Wnioski'.