Żołnierze osmańscy w szpitalach Twierdzy Kraków w latach 1916-1919

Participation of the Ottoman troops in clashes on the eastern Galician front in 1916-1917 still remains a very little-known episode. No materials related to the stay of Turkish soldiers in hospitals of the Kraków Fortress have been found so far in Turkish archives. We are provided with the knowledge on this subject only by the notes by the doyen of Polish Turkology Professor Tadeusz Kowalski (preserved in the Archives of Science of the Polish Academy of Sciences and the Polish Academy of Arts and Sciences in Kraków) and by the “Post-Mortem Examination Certificates” preserved in the Archives of the Board of Municipal Cemeteries in Kraków. Those sources give us the opportunity for a very detailed identification of 50 Ottoman soldiers treated or buried in Kraków in 1916-1919.

Udział wojsk osmańskich w walkach na froncie wschodnio-galicyjskim w latach 1916-1917 wciąż pozostaje bardzo mało znanym i niedocenianym przez historyków epizodem. Niniejszy artykuł przybliża jeden z jego wątków, jakim była obecność co najmniej 50 oficerów i żołnierzy osmańskich w szpitalach Twierdzy Kraków w latach 1916-1919. W oparciu o materiał źródłowy zebrany podczas kwerend w Archiwum Nauki PAN i PAU oraz w Archiwum Zarządu Cmentarzy Komunalnych w Krakowie autor przybliża dane osobowe Turków, którzy byli leczeni bądź zmarli w tym mieście w omawianym okresie. Wypełniona zostaje w ten sposób istotna luka nie tylko w polskiej historiografii, ponieważ jak do tej pory w archiwach tureckich nie natrafiono na żadne materiały dotyczące pobytu żołnierzy tureckich w szpitalach Twierdzy Kraków. W tym kontekście podkreślona została rola nestora polskiej turkologii prof. Tadeusza Kowalskiego, dzięki któremu dysponujemy danymi aż 37 żołnierzy tureckich, którzy po wyleczeniu opuścili Kraków. W artykule cytowane są też trzy piosenki napisane przez Turków w Galicji. Ponadto szczegółowo omówiona została kwestia miejsc i sposobu pochówku żołnierzy osmańskich na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie, jak również aktualny stan ich mogił. W przypadku wykorzystanych w artykule „świadectw oględzin pośmiertnych” zwrócono uwagę na stopień ich szczegółowości, daleko wykraczający poza standardy przyjęte w Imperium Osmańskim w odniesieniu do podobnych dokumentów.