Today in Europe, on the borders and in the refugee camps, we are witnessing unprecedented humanitarian crisis. The aim of the thesis is to gain an insight into the situation of a refugee, following his/her individual story. Theories brought forth by Arendt, Bauman, Agamben or Zimbardo let us see the person (refugee) in the wider context of the inhumane system of deprivation of rights, adiaforisation, marginalization and exclusion. Analyzing reports published by international organizations and accounts of volunteers and humanitarian workers can contribute to better understanding of the experiences faced by people trapped in the camps. Participatory observations and microhistories focus on the reality of life in the camp and the essence and meaning of the work of humanitarian workers and volunteers, who offer basic help and support to people remaining in the camps. Their work in the camp can, in fact, be defined as a form of 'bottom-up' or 'grassroots' social work in provisional and temporary conditions. The thesis aims to capture the personalistic approach in social work emerging from the author’s own research experience in the camps. Through case studies and qualitative interviews we give voice to the refugees themselves. Their recommendations and comments let us look at the situation from their perspective. Those recommendations can be especially valuable for social workers who are responsible for supporting refugees in the process of integration. Some of the recommendations voice the need to create specific form of social work in the camps, dedicated to people in the state of uncertainty and ‘limbo’, focused on the pre-integration and prevention of marginalization. Integration efforts should concentrate on creating environment for empowerment and engagement of the newcomers. In order to achieve this, interdisciplinary cooperation in working both with refugee and local communities is required.
Obecnie w Europie, jesteśmy świadkami bezprecedensowego kryzysu humanitarnego, który ma miejsce w obozach dla uchodźców, a także na naszych, zabarykadowanych, granicach. Celem niniejszej pracy jest uzyskanie swoistego „wglądu” w sytuację człowieka z doświadczeniem uchodźstwa, wsłuchując się w jego indywidualną i niepowtarzalną historię. Koncepcje Arendt, Baumana, Agambena, czy Zimbardo pozwalają spojrzeć na człowieka (uchodźcę) w kontekście bezdusznych mechanizmów pozbawiania praw, adiaforyzacji, tworzenia przestrzeni wykluczenia. Panorama sytuacji oraz historii pochodzących z obozów i obozowisk, zbudowana w oparciu o raporty organizacji międzynarodowych oraz relacje wolontariuszy i pracowników, może pomóc zrozumieć, czego doświadczają osoby, w nich osadzone. Obserwacje uczestniczące prowadzone w sześciu obozach oraz przytoczone mikrohistorie ukazują realia, z którymi zmagają się uchodźcy, a także przybliżają istotę działań pracowników humanitarnych oraz wolontariuszy oferujących podstawowe wsparcie osobom tam przebywającym. Działania te, to w gruncie rzeczy, forma oddolnej pracy socjalnej, pracy jak najbliżej osoby w kryzysie, w sytuacji tymczasowości, w skrajnie utrudnionych warunkach. W toku pracy podjęto próbę uchwycenia wymiaru personalistycznej pracy socjalnej wyłaniającego się z osobistego oraz badawczego doświadczenia pobytu w obozie. Poprzez analizy studium przypadku oraz rozbudowane wywiady jakościowe, zbliżamy się do pojedynczego człowieka i jego doświadczeń, burząc stereotypy i oddalając się od dehumanizującego, „kwotowego” postrzegania uchodźców. Oddając głos osobom z doświadczeniem, pytając ich o rekomendacje i spostrzeżenia, możemy spojrzeć na sytuację uchodźców z innej perspektywy. Rekomendacje te mogą mieć szczególną wartość dla pracowników socjalnych, którym powierza się odpowiedzialną misję wspierania procesu integracji, w bezpośredniej współpracy z osobami z doświadczeniem uchodźstwa. Rekomendacje dotyczą między innymi potrzeby wykształcenia obozowej pracy socjalnej (ad hoc), skierowanej do osób znajdujących się w sytuacji tymczasowości, ukierunkowanej na działania preintegracyjne oraz przeciwdziałanie marginalizacji. Działania integracyjne powinny koncentrować się na stworzeniu przestrzeni do aktywizacji oraz odbudowy podmiotowości nowoprzybyłych. W tym celu konieczna jest interdyscyplinarna współpraca różnych podmiotów kierujących swe działania dwutorowo, zarówno w kierunku osób poszukujących schronienia, jak i wobec społeczności lokalnej.
