Rozwiązywanie sporów między inwestorem a państwem w świetle prawa Unii Europejskiej ze szczególnym uwzględnieniem zasady autonomicznego porządku prawnego

Podstawowym celem niniejszej pracy jest przedstawienie mechanizmu rozwiązywania sporów inwestycyjnych między inwestorem a państwem (ISDS) w kontekście nowej unijnej polityki inwestycyjnej. Szczególny nacisk został położony na analizę kompetencji UE oraz jej charakteru w obszarze ISDS, a także na zgodność tej formy rozwiązywania sporów inwestycyjnych z zasadą autonomicznego porządku prawnego UE. Pierwszą część stanowi ogólne przedstawienie obecnie istniejącego systemu rozwiązywania sporów inwestycyjnych ze szczególnym uwzględnieniem regulacji przyjętych w Konwencji waszyngtońskiej o rozstrzyganiu sporów inwestycyjnych między państwami i obywatelami innych państw z 1965 roku oraz prowadzenia postępowania arbitrażowego w ramach Międzynarodowego Centrum Rozstrzygania Sporów Inwestycyjnych (ICSID). W następnej kolejności zaprezentowane zostały główne elementy krytyki obecnego systemu ISDS obejmujące m.in. brak transparentności w postępowaniu arbitrażowym, brak procedury odwoławczej oraz faworyzowanie inwestorów w postępowaniu. Część drugą stanowi zaprezentowanie polityki przyjętej przez Unię Europejską po Traktacie z Lizbony w zakresie kształtowania mechanizmu rozwiązywania sporów inwestycyjnych w unijnych umowach handlowych i inwestycyjnych. Przedstawione tu zostały początkowe działania i zamierzenia Komisji Europejskiej w tym zakresie. Dokonano także porównania zaproponowanego przez Komisję Systemu Trybunałów Inwestycyjnych z tradycyjnym systemem ISDS. Część trzecią stanowi, po pierwsze, analiza kompetencji Unii Europejskiej do zawarcia w umowie międzynarodowej mechanizmu rozwiązywania sporów między inwestorem a państwem w świetle opinii 2/15 Trybunału Sprawiedliwości. Po drugie, w tej części pracy została podjęta próba odpowiedzi na pytanie o zgodność systemu ISDS w kształcie zaproponowanym przez Komisję w tekstach negocjowanych bądź zawartych umów handlowych i inwestycyjnych z zasadą autonomicznego porządku prawnego w świetle dotychczasowego orzecznictwa TSUE.

The main purpose of this thesis is to present the investor-state dispute settlement mechanism (ISDS) within the context of the new EU investment policy. Particular emphasis was put on the analysis of the EU competence and its character in the field of ISDS, as well as compatibility of said method of investment dispute settlement with the principle of autonomy of EU law. First part introduces the contemporary system of investment dispute settlement. Particular focus was placed on the 1965 Washington Convention on the settlement of investment disputes between States and nationals of other States as well as conducting the arbitral proceedings within the framework of International Centre for Settlement of Investment Disputes (ICSID). Further, the main point of criticism towards ISDS were presented, i.a. lack of transparency of arbitration proceedings, lack of an appellate procedure and a pro-investor bias.Second part focuses on introducing the new EU policy adopted after the Lisbon Treaty with regard to shaping an ISDS mechanism in the future EU trade and investment agreements. The Commission's preliminary actions and intentions regarding the investment policy were presented. Finally this part contains also a comparison of the Investment Court System put forward by the Commission with a traditional ISDS system. Third part comprises, firstly, of an analysis of the European Union competence to include an investor-state dispute settlement mechanism in an international agreement in the light of the Court of Justice 2/15 opinion. Secondly this part of the thesis attempts to answer the question of compatibility of the ISDS as put forward by the Commission in the texts of trade and investment agreements that are being negotiated or have been already concluded with the principle of autonomy of the EU legal order in light of the CJEU jurisprudence.