Zmęczenie a poczucie własnej skuteczności u chorych na stwardnienie rozsiane.

Introduction: Multiple sclerosis (Latin: sclerosis multiplex - SM) is an illness known since the 19th century. It is a neurological condition of autoimmunological nature. It causes inflammation of the central nervous system, and as a result thereof, leads to atrophy of nervous structures and advancing disability of patients. Multiple sclerosis occurs in young people of the age of 20 to 40 and forces them to change their life style, resign from their life plans. Regardless of the progress of the illness, the sick are pathologically tired, which makes it difficult for them to perform everyday tasks. A factor that lets the patients adjust to life while being chronically ill is self-efficacy. The objective of this study The goal of the research is assessment of impact of self-efficacy on fatigue experienced by people suffering from the multiple sclerosis. Materials and methods: The research group consisted of 100 people with multiple sclerosis living in the provinces of Podkarpacie, Małopolska, Łódź and Pomerania. The research was carried out with the method of diagnostic survey, under which a 17-question questionnaire prepared by the author hereof was used as well as Generalised Self-Efficacy Scale (GSES) and Modified Fatigue Impact Scale (MFIS). Conclusions: In the research group, self-efficacy was on a medium level and was higher in case of men than women. Furthermore, optimists showed higher self-efficacy. Fatigue in all dimensions was on an average level in the surveyed group. Women showed higher fatigue in cognitive dimension. Lower fatigue was presented by the sick with higher education and people involved in professional and social activities. Moreover, it was proved that more advanced disability affects intensity of fatigue. The carried out research proved that in the surveyed group self-efficacy had a positive impact on fatigue experienced by people with multiple sclerosis. The higher self-efficacy was the lower fatigue in all dimensions was.

Wstęp: Stwardnienie rozsiane (łac. sclerosis multiplex – SM) jest chorobą znaną od XIX wieku. To choroba neurologiczna o podłożu autoimmunologicznym. Prowadzi do stanów zapalnych OUN, a w konsekwencji do zaniku struktur nerwowych i do pogłębiającej się niesprawności pacjentów. SM dotyka ludzi młodych między 20 a 40 rokiem życia i wymusza na nich zmianę stylu życia, rezygnację z planów życiowych. Chorobie, niezależnie od stopnia niepełnosprawności towarzyszy patologiczne zmęczenie, które utrudnia chorym podejmowanie codziennych zadań. Czynnikiem, który pozwala przystosować się pacjentom do warunków choroby przewlekłej jest poczucie własnej skuteczności.Cel pracy: Celem badań jest ocena jaki wpływ ma poczucie własnej skuteczności na zmęczenie u chorych na stwardnienie rozsiane.Materiały i metody: W badaniu wzięło udział 100 osób chorych na SM z obszaru województw: podkarpackiego, małopolskiego, łódzkiego i pomorskiego. Badania zostały przeprowadzone metodą sondażu diagnostycznego, w ramach którego wykorzystano autorski kwestionariusz ankiety złożony z 17 pytań, skalę uogólnionej własnej skuteczności (ang. Generaliaed Self-Efficacy Scale – GSES) oraz zmodyfikowaną skalę oddziaływania zmeczenia (Modified Fatigue Impact Scale – MFIS). Wyniki: Poczucie własnej skuteczności w badanej grupie osób kształtowało się na średnim poziomie i było wyższe u mężczyzn niż u kobiet. Większe poczucie skuteczności wykazywali również optymiści. Zmęczenie we wszystkich wymiarach w ankietowanej grupie kształtowało się na średnim poziomie. Wyższe zmęczenie w wymiarze poznawczym zanotowano u kobiet. Niższe zmęczenie cechowało chorych z wyższym wykształceniem oraz osoby aktywne zawodowo i społecznie. Wykazano również, że wzrost niepełnosprawności wpływa na nasilenie zmęczenia. Przeprowadzone badania wykazały, że w ankietowanej grupie osób poczucie własnej skuteczności ma pozytywny wpływ na zmęczenie u chorych na stwardnienie rozsiane. Wraz ze wzrostem poczucia własnej skuteczności zmęczenie malało we wszystkich jego wymiarach.