"To mogłam być ja". Dyskurs zachodniej dominacji na przykładzie „Drogi do piekła” Majgull Axelsson

The purpose of this bachelor thesis has been to prove that our perception of reality is based on stereotypical thinking, although it does not appear in the official, politically correct discourse. In the first chapter, I present the development of the literature-scientific cultural theory. I explain there such terms as 'discourse', 'postcolonialism', 'stereotype' and present the book, which I am analysing in the second part of my essay.In the second chapter, I interpret Majgull Axelsson's book Far away from Nifelheim. I show that our perception of other groups in society is just a collection of concepts, which have nothing to do with the facts. I present how these concepts are being built both from the perspective of the West and from the perspektive of ethnic minorities. In the light of these representations, the Stranger is someone attributable to all negative features. The West Representatives have two different attitudes to the Stranger, he is either interesting because of his exotics or he is seen as a representative of a lower social group. Western representatives, on the other hand, are strong, powerful and resolve conflicts with the help of money, ie. the symbol of power. I show how the West is using its higher position to influence the third world and manipulate it.Then I present the story of sterilization in Sweden in the nineteenth century. In this chapter I use Maciej Zaremba Bielawski's report The Clean and the others. On forced sterilizations, rash hygiene and genetic sins, and comment on the phenomenon using Zygmunt Bauman's theory in the book Auschwitz and modern society. I show that sterilization was carried out in Sweden with the support of the same discourse on which colonial dominance is based. At the end of my essay, I find that because of these false representations, it is impossible to get a consensus between the two groups who blindly claim their discourses (either the colonial discourse or the discourse of ethnic minorities).

W niniejszej pracy starałam się ukazać, jak tworzone są i jak funkcjonują ścierające się ze sobą dyskursy kolonialny i mniejszościowy. W teoretycznej części pracy, powołując się na wybitnych literaturoznawców (m. in. Annę Burzyńską, Michała Pawła Markowskiego, Johnatana Cullera) przedstawiłam współczesny pogląd na badania literaturoznawcze, które chętnie korzystają z pomocy nauk zaprzyjaźnionych, szczególnie z kulturoznawstwa, oferując tym samym szersze pole interpretacyjne i umiejscawiając dzieło literackie w konkretnej przestrzeni i czasie. Przedstawiłam niezbędny aparat pojęciowy i powołałam się na badania socjologiczne Zygmunta Baumana, które pozwoliły mi dogłębniej wyjaśnić mechanizmy tworzenia stereotypów. Część analityczną swojej pracy poświęciłam ukazaniu tego, w jaki sposób tworzone są stereotypy, na przykładzie powieści Droga do piekła autorstwa Majgull Axelsson. Ukazałam tworzenie zbioru wyobrażeń na temat zachowań i cech pewnej grupy społecznej zarówno z perspektywy centrum wobec peryferii, jak i z perspektywy grupy podporządkowanej względem tej dominującej. Udowodniłam, że dyskurs ma siłę kształtowania rzeczywistości i wykorzystywany jest przez Zachód w celu umacniania swojej dominującej pozycji. Wyższość Zachodu objawia się przede wszystkim stosunkiem do reprezentantów peryferii, który charakteryzuje się pogardliwym traktowaniem lub fascynacją Obcym, ale zawsze jest to zainteresowanie powierzchowne i pozbawione chęci porozumienia i równego traktowania. Dyskurs mniejszościowy przedstawia natomiast reprezentanta Zachodu jako ciemiężyciela, którego głównym atrybutem są pieniądze. Ukazałam, że stereotypowe myślenie i postrzeganie ludzi poprzez jego pryzmat może doprowadzić do wykluczenia, napiętnowania, uszkodzenia zdrowia i odebrania fundamentalnego prawa do prokreacji (sterylizacje), a nawet śmierci. Dopóki obie strony trwają przy swoich przekonaniach, opartych na zasłyszanych opiniach, a nie faktach, nie ma możliwości znaleźć między nimi porozumienia, zdają się one posługiwać odmiennym językiem, co przyczynia się do wzajemnej niechęci i pogłębiania dzielących ich różnic.