Femme fatale czy kobieta czysta? Obraz ‘‘upadłości’’ w wybranych dziełach brytyjskich oraz francuskich autorów dziewiętnastego wieku – studium porównawcze

This paper aims at the comparison of the British and French portrayal of the ‘‘fallen’’ woman in the nineteenth century literature. The in-depth analysis of the selected works of British authors (Thomas Hardy’s Tess of the d’Urbervilles and Elizabeth Gaskell’s Ruth) discloses the underlying sympathy of the writers towards their heroines. Tess and Ruth are depicted as innocent victims of the aggressive male. Ignorant of danger, exploited at the hands of the cruel society, they are made to suffer on account of one mistake. Thus, the British writers expose the unfair double standard rooted in the Victorian society. On the other hand, the presentation of the ‘‘fallen’’ in French belle lettres is twofold. Gustave Flaubert’s revolutionary Madame Bovary is contradicted by the ambiguous treatment of the eponymous prostitute Nana by Émile Zola. Emma and Nana both are exceptional feminists, enjoying sexual liberty, and embracing male qualities of power and authority. However, Emma does not face ostracism, as Nana does. Despite the considerable progress in the portrayal of his heroine, Zola, nevertheless, also denounces her as an agent of corruption.

Moja praca ma na celu porównanie brytyjskiego oraz francuskiego przedstawienia ‘‘upadłej’’ kobiety w literaturze dziewiętnastego wieku. Dogłębna analiza wybranych dzieł brytyjskich autorów (Tessa d’Urberville Thomasa Hardy’ego oraz Ruth Elizabeth Gaskell) ujawnia fundamentalne współczucie pisarzy dla tytułowych bohaterek. Tessa i Ruth są postrzegane jako niewinne ofiary męskiej agresji. Nieświadome zagrożenia, wykorzystywane na skutek społecznego okrucieństwa, bohaterki zdane są na cierpienie z powodu jednego tylko błędu. Tym sposobem, brytyjscy autorzy eksponują krzywdzącą ideologię podwójnego standardu wpisaną w społeczeństwo wiktoriańskie. Obraz kobiety ‘‘upadłej’’ w powieści francuskiej, natomiast, wydaje się dwojaki. Rewolucyjna Pani Bovary Gustawa Flauberta to przeciwieństwo z jednej strony wyzwolonej, a z drugiej również potępionej prostytutki Nany z powieści Emila Zoli. Emma oraz Nana obydwie odznaczają się wybitną postawą feministyczną, m.in. korzystając z wolności seksualnej oraz przybierając męskie, jak na dziewiętnasty wiek, przymioty, takie jak władza czy autorytet. Flaubert jednak nie piętnuje Emmy, tak jak Zola Nanę. Pomimo znaczącego postępu w kształtowaniu swojej bohaterki, Zola, mimo wszystko, obwinia Nanę jako inicjatorkę zepsucia moralnego.