"List 34. Geneza i konsekwencje"

The Letter of 34 was a protest of Polish intellectuals against government's cultural policy. It was signed in 1964 by popular writers and scientists, e.g. Antoni Słonimski or Maria Dąbrowska. The article focuses on the genesis and consequences of this document. Diares were analysed and compared with documents from MSW. The study showed how repression was used against the Letter of 34's signatories. It was the beginning of Polish cultural opposition againts communists.

List 34 to sygnowany przez intelektualistów dokument skierowany do premiera Józefa Cyrankiewicza, w którym wyrażono sprzeciw wobec polityki kulturalnej władz. Powstał w 1964 roku i miał duże znaczenie dla kształtowania się opozycji w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. Praca przedstawia tło historyczne protestu oraz jego genezę - restrykcyjną postawę rządzących wobec literatury i sztuki, stopniowy wzrost niezadowolenia twórców i spadek ich poparcia dla Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Rezultatem było napisanie przez Antoniego Słonimskiego tekstu protestu, zbiórka podpisów i kolportaż dokumentu. Ostatni rozdział jest poświęcony konsekwencjom Listu 34, zawiera opis represji, spotkań, na których poruszano sprawę protestu, a także reakcji władz, środowiska kulturalnego oraz społeczeństwa. Za wydarzenie graniczne przyjęto proces Melchiora Wańkowicza.Praca jest oparta głównie o dzienniki i pamiętniki sygnatariuszy Listu 34, a także innych osób, opisujących ówczesne życie kulturalne. Wykorzystano także zbiory korespondencji oraz opublikowane dokumenty dotyczące sprawy Listu 34.