A correspondence of the supernatural world with the real world was a topic often discussed by German romantic novelists. Infiltration of two alien realities was also interesting for Polish nineteenth – century writers. According to literature researchers, in the forties was constituted a group of authors of fantastic works inspired by western tendencies, including German tendencies. Among these authors was Jan Barszczewski, Polish and Belarusian writer, who greatly contributed to the development of romantic fantastic prose. The initial chapter is made of several elements. First, it shows a topic of the dissertation, second it presents the profiles of three German writers active in the early nineteenth century, E.T.A. Hoffmann and two minor writers, W. Hauff and F. Fouque, whose literary output is the context for a Polish work. Third, an introduction relates to gothicism, the eighteenth literary style, that was an inspiration for the writers important in the dissertation.The complement of analysis is the definition of fantasty, based on a particular theory – the dissertation presents the concept created by R. Caillois.First part of the dissertation is about Polish artist and his most important work entitled "Szlachcic Zawalnia, czyli Białoruś w fantastycznych opowiadaniach". In this part was presented Barszczewski’s biography in order to approximate the figure of this poorly recognizable author, and then a four – volume Polish work was elaborated – not only the content was reviewed, but also the most important problems of “Szlachcic Zawalnia” were highlighted. In the second part of the work, three stories from “Szlachcic Zawalnia” were confronted with three German works, in order to check, how much Barszczewski was inspired by German fantasy. "O czarnoksiężniku i o zmii wylęgłej z jajka koguta", "Rybak Roćka" and "Duch cierpiący" were compared with "Wybór narzeczonej" by Hoffmann, "Mandragora" by Fouque and "Opowieść o statku upiorów" by Hauff. The choice of these texts was dictated by the appearance of wizard, devil and ghost in each pair of works. Furthermore, these fantastic characters were portrayed very similarly. However, the analytical chapters showed much more common elements for Polish and German works, than just supernatural characters.The comparison is based on three levels – firstly, it is correspondence of the supernatural world and the real world, secondly it is narrative construction, thirdly it is space – time structure. This treatment allowed not only to find the feature similarity, but also to prove, whether the selected authors constructed narration and spacetime identically. Particular categories allowed to see, how interference of the supernatural world into the human world has been presented, and showed both similarities and differences between all chosen works. The work analyzed the specific of Polish and German nineteenth century fantasy tales. An analysis of the “Szlachcic Zawalnia” in the context of German romantic fantasy shed a new light on the reception of this four – volume collection of short stories, and also initiated a major problem of the German writers’ influence on Jan Barszczewski.
Korespondencja świata nadprzyrodzonego ze światem realnym była tematem chętnie podejmowanym przez niemieckich nowelistów romantycznych. Przenikaniem się dwóch obcych sobie rzeczywistości zainteresowani byli też polscy twórcy. Zdaniem badaczy literatury, w latach czterdziestych ukonstytuowała się grupa autorów dzieł niesamowitych inspirujących się zachodnimi tendencjami w literaturze, także tendencjami niemieckimi. W gronie tym znajdował się między innymi Jan Barszczewski, pisarz polski i białoruski, który znacznie przyczynił się do rozwoju romantycznej prozy fantastycznej. Rozdział wstępny dzieli się na kilka segmentów. Dookreślony w nim został poruszany w pracy problem, po czym przedstawiono pokrótce sylwetki trzech niemieckich pisarzy początku dziewiętnastego stulecia, E.T.A. Hoffmanna i dwóch pomniejszych artystów – W. Hauffa i F. Fouquego, których spuścizna literacka stanowi kontekst dla polskiego dzieła. Część wstępna nawiązuje do gotycyzmu, osiemnastowiecznego nurtu w literaturze, z którego dziedzictwa zaczerpnęli omawiani w pracy pisarze. Dopełnieniem analizy utworów fantastycznych jest zdefiniowanie samego pojęcia fantastyki w oparciu o konkretną teorię – w pracy rozwinięto koncepcję autorstwa R. Caillois.Pierwsza część dysertacji poświęcona została postaci polskiego twórcy i jego najważniejszemu dziełu, „Szlachcicowi Zawalni, czyli Białorusi w fantastycznych opowiadaniach”. Zarysowany w niej został życiorys Barszczewskiego, celem przybliżenia sylwetki tego mało rozpoznawalnego twórcy, następnie zaś dokonano całościowego omówienia czterotomowego zbioru – nie tylko przejrzano zawartość „Szlachcica Zawalni”, lecz także wyodrębniono i omówiono najważniejsze zagadnienia z nim związane.W drugiej części pracy, trzy nowele ze „Szlachcica Zawalni” skonfrontowane zostały z trzema opowiadaniami niemieckich twórców, by zbadać, w jakim stopniu Barszczewski czerpał inspirację z niemieckiej fantastyki. „O czarnoksiężniku i o zmii wylęgłej z jajka koguta”, „Rybaka Roćkę” i „Ducha cierpiącego” skonfrontowano kolejno z „Wyborem narzeczonej” Hoffmanna, „Mandragorą” Fouquego i „Opowieścią o statku upiorów” Hauffa. Wybór takich akurat tekstów podyktowany został występowaniem w każdej parze identycznych rodzajów postaci fantastycznych – czarodzieja, diabła i ducha, sportretowanych ponadto bardzo podobnie. Rozdziały analityczne wykazały jednak znacznie więcej elementów wspólnych dla polskich i niemieckich utworów, aniżeli tylko występowanie nadnaturalnych bohaterów.Porównanie dokonane zostało w oparciu o trzy płaszczyzny – korespondencję świata nadprzyrodzonego i realnego (współistnienie bohaterów śmiertelnych i fantastycznych), budowę czasoprzestrzeni i konstrukcję narracji. Zabieg ten pozwolił nie tylko na określenie podobieństwa utworów pod względem fabularnym, ale także dowiódł, czy wybrani autorzy posłużyli się jednakowymi narzędziami przy konstruowaniu narracji i czy osadzili akcję w podobnych realiach. Poszczególne kategorie, w oparciu o które przeanalizowane zostały teksty, pozwoliły dostrzec, jak zaprezentowana została ingerencja świata nadprzyrodzonego w świat ludzki. Wyłoniły one zarówno podobieństwa, jak i różnice pomiędzy wybranymi utworami. Praca zbadała specyfikę polskich i niemieckich dziewiętnastowiecznych opowiadań fantastycznych.Przeanalizowanie wybranych nowel ze „Szlachcica Zawalni” w kontekście niemieckiej nowelistyki romantycznej rzuciło nowe światło na odbiór tego czterotomowego zbioru opowiadań, a także zainicjowało ważny problem wpływu zachodnich tendencji literackich na twórczość Jana Barszczewskiego.
