The main theme of this graduate work is the concept of the parallelism and mutual influence of the Bogusław Schaeffer's musical and dramaturgical language in his compositions for actors form the 1960s and 1970s, which finds its another manifestation in the performing process of an actor.Realizing one of the pieces for actors the performer is obeliged to create one's performing language in relation to Schaeffer's musical language and the specific ,,musicality” - or even the music itself- that seems to be encoded in author's plays. The main key to this analysis becomes Schaeffer's category of the ,,possibilities of music” (confronted with the romantic category of ,,totality”), that – according to the author of this essay – is present in composer's theatrical pieces too, especially in the construction of his compositions for actors (f.e. ,,Scenario” and ,,Quartet for four actors”) and the figure of an actor, which these pieces present. In addition, the subject of this graduate work is the attempt to look at Schaeffer's work from the general perspective of young generation of the 21th century, in which the figure of the composer and his masterpieces seem to be out of the main sociocultural dicourse. Considering all the problems presented above, the essay was splited into three chapters. The first one entitled ,,Schaeffer's theatre as a musical genre. Concepts, contexts and consequences” is the individual analysis of the figure of Bogusław Schaeffer in the perspective of the artist's philosophical and composing conceptions and the context of the 20th century and the sixties – the contemporary polish musical and theatrical reality and worldwide artistic movements. The chapter is organized in five subsections: ,,Autonomy and cognitional dualism”, ,,Avant-garde Schaeffer. In the perspective of the sixties”, ,,About an open structure” (according to Umberto Eco's ,,Open structure”), ,,Concretization of music. The problem of the notation” and ,,Schaeffer's dramaturgy. The problem of the terminology.”. The second chapter ,,Theatre as the realm of the possibilities of music. The researcher's and critic's point of view.” is the essence analysis of the figure of an actor and the musical and the performing language, situated in the context of ,,the possibilities of music” category and musical rules. This part of the essay was divided into two subsections: ,,Schaeffer and totality?” and ,,The possibilities of music. The figure of an actor, musical language and the audio-visualization of music”The graduate essay was written and based on Boguslaw Schaeffer's work and his documented statements (theatre plays, compositions, scores, graphics, interviews, papers) and many journalistic, critical and analytical materials written by outsied authors, such as actors, musicians, critics and theoreticians. Extremely important were also two interviews. The first one with Schaeffer's biographer dr Jadwiga Maria Hodor allowed the author to present the precious critic's and theorist's point of view, which was the main theme for the second chapter. The conversation with German actor André Erlen , who was cooperating with Jan Peszek on Schaeffer's ,,Scenario for nonexistent, but possible instrumental actor” fifteen years ago, became a chance to look at the composer's theatrical work form the different perspective of the actor and the performer, that showed up as a fundamental for the chapter number three, entitled ,,Schaeffer in the perspective of the generations. Jan Peszek and André Erlen. The problem of the continuation”. In this part of this work the figure of Schaeffer were disscussed in the fenomenological and sociological context (two subsections: ,,Modern Schaeffer?” and ,,The choreography of the mind. Interview with André Erlen”) , being a sort of conclusion and a chance to ask some needed questions about the future destiny of Bogusław Schaeffer's work and various possibilities of its existence these days.
Tematem niniejszej pracy jest koncepcja równoległości i wzajemnego wpływu języka dźwiękowego i języka dramatopisarskiego polskiego kompozytora i dramaturga Bogusława Schaeffera w utworach scenicznych artysty z lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych, który znajduje swoje kolejne, trzecie odzwierciedlenie w procesie wykonawczym aktora. Realizując jeden z utworów dla aktorów wykonawca zobligowany jest niejako do skonstruowania własnego języka aktorskiego w odniesieniu do języka dźwiękowego i ,,muzyczności”, a wręcz samej muzyki jaka zakodowana jest - zdaniem autorki - w Schaefferowskich dramatach. Kluczem do owej analizy staje się kategoria ,,możliwości muzyki” (skonfrontowana w niniejszej pracy z romantyczną kategorią ,,totalności”), której obecność autorka stara się wykazać również w dziełach teatralnych kompozytora, skupiając się na konstrukcji wybranych utworów dla aktorów (szczególnie ,,Scenariusze” i ,,Kwartet dla czterech aktorów”) i zapisanym w nich modelu aktora. Przedstawiona w pracy myśl jest również próbą całościowego spojrzenia na twórczość Bogusława Schaeffera z perspektywy młodego pokolenia XXI wieku, w którym dzieła i osoba twórcy wydają się funkcjonować poza głównym dyskursem społeczno-kulturowym. Wobec postawionych powyżej problemów całość pracy podzielona została na trzy rozdziały. W pierwszym rozdziale ,,Schaefferowski teatr jako ,,gatunek muzyczny”. Koncepcje, konteksty i konsekwencje” autorskiej refleksji i analizie poddana zostaje postać Schaeffera, którą autorka konfrontuje z filozoficznymi i kompozytorskimi koncepcjami twórcy oraz kontekstem epoki lat sześćdziesiątych XX wieku - ówczesną polską rzeczywistością teatralno-muzyczną oraz światowymi tendencjami i ruchami artystycznymi. Rozdział ten składa się z pięciu podrozdziałów: ,,Autonomia i dualizm poznawczy”, ,,Schaeffer awangardowy. W perspektywie przemian lat 60-tych”, ,,O ,,otwartości” dzieła” (w opraciu o publikację Umberto Eco pt. ,,Dzieło otwarte”), ,,Konkretyzacja muzyki. Problem zapisu” oraz ,,Dramaturgia Schaeffera. Problem terminologii”. Rozdział drugi ,,Teatr polem możliwości dla muzyki. Perspektywa badacza i krytyka twórczości” stanowi właściwą analizę figury aktora, języka dramatu i języka wykonawczego w odniesieniu do wspomnianej schaefferowskiej kategorii możliwości oraz praw muzycznych. Rozdział ten ujęty został w dwa podrozdziały, zatytułowane kolejno: ,,Schaeffer totalny?” oraz ,,Możliwości muzyki. Figura aktora, język dźwiękowy i audiowizualizacja muzyki”. Praca skonstruowana zostałą w oparciu o dzieła Bogusława Schaeffera i udokumentowane wypowiedzi artysty (utwory teatralne i muzyczne, partytury, grafiki, publikacje, wywiady) oraz liczne materiały analityczne, publicystyczne i krytyczne autorstwa osób postronnych (recenzentów, aktorów, muzyków, teoretyków). Istotny materiał badawczy stanowiły również przeprowadzone rozmowy. Wywiad z biografką twórcy, dr Jadwigą Marią Hodor pozwolił wnieść do pracy cenną perspektywę krytyka i teoretyka, która znalazła swoje zastosowanie w drugim rozdziale pracy. Korespondencja z niemieckim aktorem, André Erlenem, który piętnaście lat temu podjął pracę z Janem Peszkiem nad wykonawstwem ,,Scenariusza dla nieistniejącego, lecz możliwego aktora instrumentalnego” pozwoliła spojrzeć na twórczość Schaeffera z odmiennej perspektywy praktyka, aktora i performera. Ta znów okazała się niezbędna dla przeprowadzenia rozdziału trzeciego, zatytułowanego ,,Schaeffer w perspektywie pokoleń. Jan Peszek i André Erlen. Problem kontynuacji” W rozdziale tym sam kompozytor i jego twórczość poddane zostały swobodnej analizie w kontekście fenomenologiczno-socjologicznym (dwa podrozdziały: ,,Schaeffer współczesny?” i ,,Choreografia umysłu”. Rozmowa z André Erlen’em”) stanowiąc podsumowanie twórczości kompozytora i dramaturga w konfrontacji ze współczesnością, będąc zarazem okazją do postawienia szeregu pytań, dotyczących dalszych jej losów i możliwości jej funkcjonowania również dziś.
