Marta Mészáros is the first Hungarian female film director. She learnt her profession in Moscow, as she was not accepted into film school in Hungary because of her sex, and the occupation of the film director was then intended for men. Despite this, she reached her goal, and after graduating she returned from the Soviet Union to Hungary and began making movies. Many motives were inspired by her personal experiences.In my thesis I have analyzed five movies made by Martha Mészáros: The Girl (1968), Pretty girls, don’t cry (1970), Adoption (1975), Nine months (1976), Women (1977). Each of these films depicts the Hungarian reality of the sixties and seventies and raises important issues and situations in a woman's life. In the films of Marta Mészáros we see factories so loud that workers do not hear each other, the work is heavy and monotonous. Many workers live in workers’ hotels, mainly because they can not afford to rent a room or apartment. In the evenings, the young factory workers are searching for relief after work at concerts, in bars, trying to have fun.Main characters of Mészáros’ movies are women from working-class, working in the factory. In the films the director shows their various problems. In The Girl she has taken motive of no parents, the main character was raised in the orphanage. She sought out her mother and visited her in the countryside only to find out she did not want to have anything to do with her. The woman introduced her daughter to her family as a niece from Budapest. Pretty girls, don’t cry tells the story of a young girl, who experienced her sexual initiation not with her fiancé, but with handsome musician she had met at the concert. She also went on a tour with his band. She had to choose - almost a stranger boy or a well known fiancé? She has chosen a safer option – marriage. Adoption, on the other hand, raises the problem of childlessness. The main character is a forty-year-old widow working in a factory and living in a secret relationship with a married man. She would like to have a baby with him until she can get pregnant. He does not want to hear about it. The woman decides to adopt a child. Nine months shows the struggle of a single mother's life. Juli has an illegitimate son and becomes pregnant again with her new partner. However, due to the inadequate attitude of the man to her and her child, he decides to leave him and raise two children alone. The film Women is about two completely different women. The plot is set in a workers' hostel. Manager of the facility has seemingly orderly personal life make friends with one of the residents of the workers’ hostel, who is in a difficult life situation. A young woman loves her husband, but she had to escape from him because of his alcoholism. Her daughter has to see all of this. The workers’ hostel’s manager is trying to help her friend. She realized the lack of emotions and passion in her life.All the characters in their way try to live in harmony with each other and fulfill their desires. However, there is a social pressure to live as everyone else does - as the life should look like. Women are struggling with a difficult economic situation, poor housing situation, the need to care for the family, problems in relationships. It is interesting that Márta Mészáros' characters do not correspond to the stereotype of a typical working-class woman - simple, not intelligent, subordinate to men, decent in every sense, and usually ugly. In the five films that I have reviewed, women inwardly revolt against the rigorous reality and fulfilling the expectations of others. This revolt, however, does not completely solve their problematic situation, but rather generates new problems. Living in harmony often means being in conflict with the rest of society. However, the women of the sixties and seventies created by Márta Mészáros take up the challenge, and at least try to decide their own destiny.
Mészáros Márta az első magyar filmrendezőnő és már az ötvenes években elkezdte a rendezői karrierjét. Ami közös a nagyjáték filmjeiben az az, hogy a történet mindig a nő szemszögéből látható. A dolgozatom tárgya a női sorsok Mészáros Márta hatvanas és hetvenes években készített filmjeiben. Ez a két évtized a rendezőnő életében nagyon viharos volt – sok jó és rossz tortént vele. Tapasztalta a szegénységet, boldog házasságot, anyaságot, házasság széttörését, depressziót, utána következő hosszú és sokáig boldog kapcsolatot. Nyolcvanas évektől viszonylag stabíl élete kezdődött, már elismerték a szakmában, és magánéletében is boldog volt. Ráadásul a hatvanas és hetvenes évekekben Mészáros Márta hasonló korban volt, mint néhány akkori főszereplője. Így még hitelesebbek számomra a hatvanas és hetvenes években készült filmjei, Mészáros Márta még fiatal kor miatt és a bonyolult élete miatt – olyan élete volt a filmjei szereplőinek is.A dolgozatom első fejezetében Mészáros Márta életéről írok. Szerintem, ha ismerjük a rendezőnő életét, sokkal könnyebben megértjük a filmjeit. Mielott megismertetném az olvasóval az elemzéseimet Mészáros Márta filmjeiről, szükségesnek tartottam a hatvanas és hetvenes évekbeli nők helyzetének megközelítését. Így alakult a dolgozatom második fejezete – Nők helyzete a szociálizmusban. Tudatosan csak azokról a témákörökről írtam, melyek megtalálhatóak Mészáros Márta filmjeiben, így például a politizáló nők témájával nem foglalkoztam. Az első két fejezet nagyon jó alap a Mészáros Márta filmjeinek elemzéséhez. A harmadik fejezetet a rendezőnő a hatvanas és hetvenes évekbeli munkásságának szenteltem. Az első alfejejezet a rendezői munkája kezdetét közelíti meg. Ötvenes években és hatvanos évek elején Mészáros Márta főleg dokumentumfilmekkel foglalkozott. A harmadik fejezetének a második és harmadik alfejezete a rendezőnő hatvanas és hetvenes években készült nagyjátékfilmjeiről szól. Kiválasztottam öt, a véleményem szerint legérdekesebb és legjellemzőbb filmet: Eltávozott nap, Szép leányok, ne sírjátok, Örökbefogadás, Kilenc hónap, Ők ketten. Mészáros Márta hősnői sokoldalú egyéniségek, nem passzívak, hanem aktívak, erős személyek, akik próbálják iranyítani a sorsukat. A dolgozatom a szociálizmusban élő nők sorsa és maga a Mészáros Márta életének egy komplex áttekintése. A rendezőnő dokumentarista, pszichológiai és kissé önéletrajzi filmjein keresztül lehet megismerni a kemény szociálista Magyarországot női szempontből nézve.
Marta Mészáros jest pierwszą węgierską reżyserką. Swojej profesji uczyła się w Moskwie, ponieważ na Węgrzech nie przyjęto jej do szkoły filmowej ze względu na to, ze jest kobietą, a zawód reżysera był wtedy przeznaczony raczej dla mężczyzn. Mimo to osiągnęła swój cel i po ukończeniu studiów w Związku Radzieckim wróciła na Węgry i zaczęła kręcić filmy. Wiele motywów oparła na własnych życiowych doświadczeniach. W mojej pracy przeanalizowałam pięć filmów Marty Mészáros: Dziewczyna (1968), Nie płaczcie, ślicznotki (1970), Adopcja (1975), Dziewięć miesięcy (1976), oraz One dwie (1977). Każdy z tych filmów ukazuje węgierską rzeczywistość lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych oraz porusza ważne problemy i sytuacje w życiu kobiety. W filmach Marty Mészáros widzimy fabryki tak głośne, że robotnicy nie słyszą siebie nawzajem, praca jest ciężka i monotonna. Wielu robotników mieszka w hotelach robotniczych, głównie dlatego, że nie stać ich na wynajęcie pokoju lub mieszkania. Młodzież wieczorami odreagowuje pracę w fabryce na koncertach, w barach, próbuje się bawić. Bohaterki Mészáros to kobiety z warstwy robotniczej, pracujące w fabryce. W filmach reżyserka ukazuje ich różne problemy. W Dziewczynie podjęty został motyw braku rodziców, główna bohaterka wychowała się w domu dziecka. Odszukała swoją matkę i odwiedziła ją na wsi tylko po to, aby dowiedzieć się, że nie chce ona mieć z nią nic wspólnego, swojej rodzinie przedstawiła córkę jako siostrzenicę z Budapesztu. Nie płaczcie, ślicznotki opowiada o młodej dziewczynie, która pierwszy raz oddała się nie swojemu narzeczonemu, ale przystojnemu muzykowi poznanemu na koncercie. Pojechała też w trasę z jego zespołem. Stanęła przed wyborem – prawie nieznajomy chłopak, czy narzeczony? Wybrała bezpieczniejszą opcję małżeństwa. Adopcja natomiast porusza problem bezdzietności. Główna bohaterka to około czterdziestoletnia wdowa pracująca w fabryce i żyjąca w związku z żonatym mężczyzną. Chciałaby mieć z nim dziecko, póki jeszcze może zajść w ciążę. On nie chce o tym słyszeć. Kobieta decyduje się na adopcję. Dziewięć miesięcy ukazuje trudy życia samotnej matki. Juli ma nieślubnego syna i ponownie zachodzi w ciążę z nowym partnerem. Jednak ze względu na nieodpowiedni stosunek mężczyzny do niej i jej dziecka postanawia się z nim rozstać i samotnie wychowywać dwójkę dzieci. Film One dwie opowiada o dwóch zupełnie różnych kobietach. Rzecz rozgrywa się w hotelu robotniczym. Dyrektorka placówki o pozornie uporządkowanym życiu osobistym zaprzyjaźnia się z jedną z mieszkanek, która znajduje się właśnie na życiowym zakręcie. Młoda kobieta kocha swojego męża, jednak musiała się od niego wyprowadzić z powodu jego alkoholizmu. Wszystko to musi oglądać ich córeczka. Dyrektorka hotelu próbuje pomóc przyjaciółce. Zdaje sobie sprawę, że jej życie pozbawione jest emocji i pasji.Wszystkie bohaterki na swój sposób próbują żyć w zgodzie ze sobą i spełniać swoje pragnienia. Widoczny jest jednak społeczny nacisk, aby żyły tak, jak wszyscy – czyli tak, jak trzeba. Kobiety zmagają się z trudną sytuacja ekonomiczną, złą sytuacją mieszkaniową, koniecznością zadbania o rodzinę, problemami w związkach. Wykonują ciężką, monotonną pracę. Interesujące jest to, że bohaterki Marty Mészáros nie odpowiadają stereotypowi typowej kobiety należącej do klasy robotniczej – prostej, niezbyt inteligentnej, podległej mężczyznom, porządnej w każdym tego słowa znaczeniu, i, co tu dużo mówić, brzydkiej. W pięciu przeanalizowanych przeze mnie filmach kobiety wewnętrznie buntują się przeciwko siermiężnej rzeczywistości i spełnianiu na siłę oczekiwań innych. Bunt ten jednak nie przynosi całkowitego rozwiązania ich problematycznej sytuacji, a raczej generuje nowe problemy. Często życie w zgodzie ze sobą oznacza bycie w konflikcie z całą resztą społeczeństwa. Kobiety lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych wykreowane przez Martę Mészáros podejmują jednak to wyzwanie, chcą przynajmniej spróbować zadecydować o własnym losie.
