Płeć kulturowa w Japonii

Celem pracy magisterskiej jest przedstawienie zmian zachodzących w podejściu Japończyków do kwestii płci kulturowej w perspektywie historycznej. W pracy przyjęto dwie główne hipotezy badawcze. Pierwsza zakłada, że pomimo wyraźnego rozdziału w Japonii na to, co męskie i to, co żeńskie, kultura japońska wykazuje silne tendencje do subwersywnych zachowań płciowych. Druga hipoteza wskazuje, że stosunek Japończyków do nieheteronormatywnych praktyk kulturowych pozostaje niejednoznaczny. Ponadto przyjęto trzy hipotezy szczegółowe. Po pierwsze, w Japonii panuje niepisany podział na męską i żeńską sferę działania. Mężczyzna jest zorientowany na działania „zewnętrzne”, zaś kobieta na zajmowanie się gospodarstwem domowym. Po drugie, zachowania seksualne w dużej mierze wynikają z odpowiedniej socjalizacji i uwarunkowań kulturowych. Po trzecie, istnieje we współczesnej Japonii znaczna rozbieżność pomiędzy rzeczywistą sytuacją prawną i społeczną mniejszości seksualnych a ich wizerunkiem dominującym w japońskich mediach. Praca składa się z czterech rozdziałów. Pierwszy rozdział poświęcony jest ogólnemu wprowadzeniu do teorii płci kulturowej. Zaprezentowane zostaje podejście do kwestii płci zarówno z perspektywy biologicznej, jak i nauk kulturowych. W tym rozdziale przytoczone są teorie na temat wzajemnego oddziaływania kwestii płci i czynników społeczno-kulturowych. W drugim rozdziale analiza koncentruje się na rolach płciowych wyznaczonych kobietom i mężczyznom w Japonii na tle historycznym. Szczególna uwaga poświęcona zostaje historii japońskich kobiet i zmian podejścia w stosunku do nich na przestrzeni epok. Trzeci rozdział przedstawia nieheteronormatywne praktyki seksualne i kulturowe od czasów starożytnych po nowożytność. Uwzględnione w rozdziale zostają zwyczaje seksualne warstw mnichów buddyjskich, wojowników i mieszczan oraz okoliczności, jakie doprowadziły do wykształcenia tych zwyczajów. Zauważona zostaje zmiana w stosunku do ludzkiej seksualności, szczególnie męsko-męskich stosunków, jaka odnotowana została pod koniec XIX wieku pod wpływem napływających idei i mentalności zachodniej. Rozdział czwarty prezentuje zmiany jakie nastąpiły w świadomości japońskiego społeczeństwa w obliczu przemian obyczajowych będących następstwem wojny na Pacyfiku i okresem okupacji. Wiele miejsca poświęcone również zostaje ambiwalentnemu stosunkowi do ludzkiej płciowości i ról społecznych, jakie wyrażają w żeńskim teatrze Takarazuka. Oprócz tego rozdział zajmuje się omówieniem współczesnej sytuacji prawnej mniejszości seksualnych w Japonii oraz analizą ich wizerunku przedstawianego w przekazach medialnych, od literatury poprzez filmy fabularne aż po programy telewizyjne.

The aim of the MA thesis is to present changes in the Japanese approach to gender issues in a historical perspective. Two main research hypotheses were presented. The first assumes that despite the clear separation in Japan of what masculine and feminine, Japanese culture shows strong tendencies to subversive sexual behavior. The second hypothesis indicates that the attitude of Japanese to non-heterogeneous cultural practices is ambiguous. In addition, three specific hypotheses were adopted. First of all, in Japan there is an unwritten division into the masculine and feminine sphere of action. The man is oriented on outside activities, while the woman is on the household. Secondly, sexual behavior largely derives from adequate socialization and cultural conditioning. Thirdly, there is a considerable divergence in contemporary Japan between the actual legal and social situation of sexual minorities and their image predominant in the Japanese media. The work consists of four chapters. The first chapter is devoted to the general introduction to the theory of gender. The approach to gender is presented from both biological and cultural perspectives. This chapter provides theories on the interplay between gender and socio-cultural factors. In the second chapter, the analysis focuses on the gender roles assigned to women and men in Japan on a historical background. Particular attention is devoted to the history of Japanese women and changes in attitude towards them over time. The third chapter presents nonheteronormative sexual and cultural practices from ancient to modern times. The sexual habits of Buddhist monks, warriors and townspeople, as well as the circumstances that led to the formation of these customs, are taken into account in the chapter. At the end of the 19th century under the influence of incoming Western ideas and mentality there was a shift in relation to human sexuality, especially male-male relationships, . Chapter four deals with the changes that have taken place in the Japanese society in the face of the post-Pacific civilization and occupational changes. Much attention is also dedicated to the ambivalent relationship to human sexuality and social roles expressed in Takarazuka's female theater. In addition, the chapter deals with the contemporary legal situation of sexual minorities in Japan and their image in media coverage, from literature through feature films to television programs.