Ukraińska polityka pamięci i jej wpływ na relacje z Polską

The work describes processes in the Ukrainian politics of memory since 1991 to 2018. It was divided into five chapters, according to the years of reign of Ukraine’s Presidents; each chapter describes events in the territory of politics of memory that took place then and their impact on relations with Poland. During the presidency of Leonid Kravchuk, the voice of Ukrainian nationalists was still weak, but że some of their demands were accepted. Later, President Leonid Kuchma tried to combine various points of view, both praising the Red Army and the Ukrainian Insurgent Army, but he did not take a stand in this dispute. His successor, the "orange" President, Viktor Yushchenko was the first Ukraine‘s leader who took up the subject of the history of the 20th century, in particular the Great Famine of 1932-1933, but he also strated the first state glorification of the UPA. Pro-Russian President Viktor Yanukovich promoted the Soviet version of Ukrainian history, especially the cult of the Red Army. Currently, the ruling President Petro Poroshenko is returning to Yushchenko's policy, implementing it in his own way, first of all forcing the cult of the Ukrainian Insurgent Army and the leader of the Ukrainian nationalists Stepan Bandera.The historical topics discussed have had a specific impact on relations with Poland. The majority of collisional subjects for the Polish and Ukrainian historical memory concern in the history of the 20th century. During the reign of the first two presidents – Leonid Kravchuk and Leonid Kuchma, this subject appeared in the public discourse very rarely, therefore the question of the evaluation of historical events had little impact on Poland-Ukraine relationship. However, the more often Ukrainian narrative touched sensitive topics, the more it influenced the attitude of Polish politicians and society to Ukraine. The policy of remembrance carried out by Viktor Yushchenko caused a disappointment on the Polish side due to the very different attitude towards the Ukrainian Insurgent Army; later, expectations towards Viktor Yanukovych related to the arrangement of contentious issues around the crimes of Ukrainian nationalists were not met; and finally, Petro Poroshenko's very firm policy of memory exerted a destructive influence on the shape of Polish-Ukrainian relations that had reached the position of utmost depression since 1991.

Praca opisuje przemiany w ukraińskiej polityce pamięci w latach 1991-2018. Podzielona została na pięć rozdziałów, według lat urzędowania prezydentów Ukrainy; każdy z rozdziałów opisuje wydarzenia na polu polityki pamięci, które wtedy miały miejsce i ich wpływ na relacje z Polską. W okresie prezydentury Łeonida Krawczuka głos ukraińskich nacjonalistów był jeszcze słaby, ale uznano niektóre ich postulaty. Później prezydent Łeonid Kuczma starał się połączyć różne punkty widzenia, zarówno wychwalające Armię Czerwoną, jak i Ukraińską Powstańcza Armię, jednak sam nie zajmował w tym sporze stanowiska. Jego następca, „pomarańczowy” prezydent, Wiktor Juszczenko jako pierwszy podjął tematykę historii XX stulecia, w szczególności Wielkiego Głodu lat 1932-1933, ale też doprowadził do pierwszej państwowej gloryfikacji UPA. Prorosyjski Wiktor Janukowycz promował sowiecką wersję historii Ukrainy, w szczególności kult Armii Czerwonej. Natomiast obecnie rządzący prezydent Petro Poroszenko powraca do polityki Juszczenki, realizując ją na swój sposób, przede wszystkim forsując kult Ukraińskiej Powstańczej Armii oraz lidera ukraińskich nacjonalistów Stepana Bandery. Podejmowane tematy historyczne miały konkretne przełożenie na relacje z Polską. Większość kolizyjnych dla polskiej i ukraińskiej pamięci historycznej tematów dotyczy dziejów XX w. W okresie rządów dwóch pierwszych prezydentów – Łeonida Krawczuka i Łeonida Kuczmy, tematyka ta pojawiała się w dyskursie publicznym bardzo rzadko, dlatego wówczas kwestia oceny wydarzeń historycznych nie miała wielkiego wpływu na stosunki polsko-ukraińskie. Natomiast im częściej ukraińska narracja dotykała drażliwych tematów, tym większy miała wpływ na postawę polskich władz i społeczeństwa do Ukrainy. Polityka pamięci realizowana przez Wiktora Juszczenkę spowodowała zawód po polskiej stronie z powodu bardzo różniącego się stosunku do Ukraińskiej Powstańczej Armii; później nie spełniły się oczekiwania wobec Wiktora Janukowycza związane z uporządkowaniem spornych kwestii wokół zbrodni ukraińskich nacjonalistów; natomiast bardzo stanowcza polityka pamięci Petro Poroszenki wywarła destrukcyjny wpływ na kształt stosunków polsko-ukraińskich, które osiągnęły stan największej depresji od 1991 r.