“Translations of poems from Hyakunin Isshu anthology – comparative analysis”

本論では藤原定家の『百人一首』における外国語翻訳を扱う。論文の目的としては、和歌が現代においていかに翻訳されているかを分析することである。翻訳者がどのような手法を使い、平安時代に詠まれた和歌を訳すのかを考察する。外国人が翻訳した和歌の解釈本にはその翻訳者の母国の文化的背景が色濃く反映されているため、この論文では、それらの翻訳の違いを文化的差異とともに比較分析し、考察する。まず初めに、『百人一首』の歴史や文化的背景を説明し、その歌集が元になっているカルタという遊びの紹介もする。そして、第2章では和歌についての概論を述べる。和歌に関する基本的な情報だけではなく、和歌で使われている修辞法も説明する。第3章では『百人一首』の外国語翻訳の紹介と比較分析を行う。前半では外国語翻訳に関する問題点を紹介して、後半では具体的に和歌の翻訳の例をあげながらその問題点について考察する。ポーランド語版については、Anna Zalewskaの『百人一首』翻訳 、英語版については、Peter McMillanの『百人一首』翻訳 を利用する。彼らの和歌の翻訳を紹介し、翻訳時に問題となる点を考えながら、翻訳者が選んだ翻訳方法について論じる。彼らの翻訳の分析した後、最後の第4章では、この論文から導き出した事柄をまとめる。最も述べたいことは、翻訳者は文法や言語自体の問題だけでなく、翻訳に伴う文化的差異についても配慮する必要があるということである。

Tematem pracy są tłumaczenia utworów znajdujących się w antologii Hyakunin Isshu, która została skompilowana przez Fujiwarę Teikę. Jej celem jest z kolei analiza tego, jak współcześni tłumacze podchodzą do skomponowanych w okresie Heian poematów waka. Badane jest to, jakimi środkami posługują się tłumacze podczas pracy nad nimi. Ponieważ w publikowanych poza Japonią pozycjach na temat waka widać bardzo wyraźny wpływ, jaki na tłumaczy wywiera kultura ich rodzimych krajów, to wyodrębnione w tej pracy tłumaczenia porównywane i analizowane są również pod względem różnic kulturowych między Japonią a krajem konkretnego tłumacza. Na początku wyjaśniona zostaje historia i okoliczności powstania Hyakunin Isshu. Przedstawione są również zasady karuty, czyli gry, która jest ściśle powiązana z omawianą antologią. Następnie, w drugim rozdziale, autorka wyjaśnia to, czym dokładnie są waka. Oprócz podstawowych informacji na temat ich historii, przestawione są również najczęściej używane środki retoryczne.W trzecim rozdziale zaś znajduje się analiza porównawcza. Po wypisaniu problematycznych kwestii, jakie mogą się pojawić podczas tłumaczenia poezji, autorka przystępuje do analizy porównawczej wybranych utworów. W przypadku przykładów w języku polskim analizowane są tłumaczenia Anny Zalewskiej, a w przypadku języka angielskiego – Petera McMillana. Po przedstawieniu oryginalnego utworu w języku japońskim, autorka wyodrębnia najbardziej problematyczne wyrażenia, a następnie analizuje, w jaki sposób tłumacze się z nimi uporali.Wnioski z wcześniejszych analiz przedstawione są w czwartym rozdziale. Autorka zwraca uwagę, że tłumacze podczas pracy muszą brać pod uwagę nie tylko różnice językowe, np. te związane z gramatyką danego języka, lecz również i te wynikające z różnic kulturowych.

The topic of this thesis is translation of poems included is Hyakunin Isshu anthology, which was compiled by Fujiwara no Teika. Its purpose is to examine how modern translators deal with waka from the Heian period. The means that are used by translators while doing so are also analysed. Because of the noticeable influences of translator’s homeland culture in the publications appearing outside Japan, the author of this paper compares and analyses the translations in terms of cultural differences between Japan and the country of a particular translator.At the beginning, author explains the origins of Hyakunin Isshu and the rules of karuta, a game closely related to the discussed anthology. Then, in the second chapter, the author proceeds to the explanation of waka. In addition to basic information about its history, the most frequently used rhetorical measures are also presented.In the third chapter, after examining the most problematic issues that may arise during the translation of poetry, the author proceeds to a comparative analysis of selected works. These include the Polish translation done by Anna Zalewska and Peter McMillan’s translation into English. After presenting the original works in Japanese, the author distinguishes the most problematic expressions and then analyses how the translators dealt with them.The conclusions from earlier analyses are presented in the fourth chapter. The author points out that translators must take into account not only linguistic differences, e.g. those related to the grammar of a given language, but also those resulting from cultural differences.