Filozoficzna interpretacja badań psychologii społecznej na temat zła. Na podstawie eksperymentu więziennego Philipa Zimbardo

The main problem of this paper is the issue of the evil and an attempt of explaining this phenomenon. It is an reinterpratation of Standford Prison Experiment conducted by Philip Zimbardo, hence this fit in a discusscion beetwen dispositionalism and situationism. The leading argumentation is composed of Hannah Arendt's thesis of the banality of evil and philosophy of Immanuel Kant and Paul Ricoeur.Facing with the radical experiment's conclusion the question about free will and free choices nad also about responsibility of them was asked. Therefore the main thesis of this paper is against radical postulate of social psychologists about total situational's influence on our moral decisions.The conclusion leads us to assumption of incomprehensible character of evil and a strong need to expand our ability of self-reliant thinking allowing us to make a morraly right choices and to counteract evil.

Praca ta poświęcona jest problematyce zła i próbom wyjaśnienia tego zagadnienia. Wpisuje się ona w spór dyspozycjonizm-sytuacjonizm, będąc próbą reinterpretacji wyników Standfordzkiego Eksperymentu Więziennego Pfilipa Zimbardo, w oparciu o tezę Hannah Arendt o źle banalnym oraz o filozofię Imannuela Kanta i Paula Ricoeur. W obliczu skrajnych wniosków z eksperymentu postawione są pytania o wolność woli i wyborów jednostki oraz o odpowiedzialność za podjęte działania. Główna argumentacja jest sprzeciwem wobec radykalnej tezy o totalnym wpływie sytuacji na nasze wybory moralne, oraz propozycją stanowiska zamiennego będącego połączeniem postulatów dyspozycjonistów i sytuacjonistów. Konkludując, rozważania prowadzą do wniosków o niepoznawalności zła i potrzebie rozwijania zdolności samodzielnego myślenia – władzy sądzenia, która umożliwia nam nie tylko podejmowanie właściwych wyborów, ale i przeciwdziałanie złu.