Odgrywanie "Klątwy"// rozgrywanie "Klątwy": spektakl feministyczny(?)

Wyjściową intencją przy pisaniu niniejszej pracy było rozkręcenie procesu „odgrywania” i „rozgrywania” rozumianych jako odzyskiwanie tego, co do tej pory w debacie się utraciło i negocjowania sensów przedstawienia aż do uzyskania satysfakcjonującego rozstrzygnięcia. Moja praca licencjacka jest próbą odczytania "Klątwy" Olivera Frljicia z Teatru Powszechnego w Warszawie jako przedstawienia podejmującego wątki dotyczące sytuacji społecznej i politycznej kobiet. Moim celem było ukazanie wielopłaszczyznowości spojrzenia na kwestie genderowe w przedstawieniu; chciałam pokazać, że krytyka w nim podjęta nie dotyczy tylko tego, o czym mówiono przed premierą: kształtu regulacji zawartych w ustawie aborcyjnej, ale jest przeprowadzona bardzo szeroko i dotyka różnych kwestii. Praca rozpoczyna się od zmapowania przestrzeni medialnego performansu toczącego się wokół przedstawienia, zarówno przed jego premierą, jak i po premierowym pokazie, celem unaocznienia, że choć rozpatrywanie "Klątwy" jako przedstawienia o sytuacji kobiet w Polsce nie było nieobecne w dyskursie, to jednak pozostawało w tle innych tematów przedstawienia. Kolejne partie stanowią odczytanie różnych scen spektaklu. Każdy rozdział zaczynam od przytoczenia tego, co na temat interesujących mnie fragmentów spektaklu przedostało się do dyskursu recenzenckiego i opiniodawczego. Następnie przechodzę do opisania i rozczytania scen spektaklu z mojej perspektywy, poszerzając ją o możliwie jak najwięcej wątków. W pracy korzystam z koncepcji aktora jako podmiotu politycznego w teatrze Olivera Frljicia, wywodząc z niej tezę o nieobojętności (także genderowej) decyzji obsadowych. Naświetlając kwestię norm dyscyplinujących kobiety w społeczeństwie, sięgam do prac z pola konstruktywizmu społecznego i performatyki: teorii wiedzy/władzy i koncepcji ujarzmiania Michela Foucault, pozornie neutralnego androcentryzmu zauważonego m.in. przez Pierra Bourdieu i mechanizmu cytowania normy przez podmiot, opisanego przez Judith Butler. Perspektywę genderową poszerzam sięgając do socjologicznego opisu funkcjonowania kobiety w Kościele katolickim, autorstwa teolożki Anny Szwed i fenomenu „odruchowego konformizmu” kobiet, opisanego przez Agnieszkę Graff. Do analizy przedstawień matek w "Klątwie" używam neologizmu „matczyństwo”, zaproponowanego przez Ewę Bal, oraz odwołuję się do silnie funkcjonującego w dyskursie społecznym obrazu matki w polskiej wspólnocie narodowej, opisanego przez Marię Janion.

The initial intention in writing this work was to unleash the process of "playing" understood as the recovery of what has been lost in the debate so far and negotiating the meanings of the performance until a satisfactory resolution has been achieved. My BA thesis is an attempt to read "The Curse" by Oliver Frljić from the Powszechny Theater in Warsaw as a performance addressing issues related to the social and political situation of women. My goal was to show the multifaceted view of gender issues in the performance; I wanted to show that the criticism in it does not concern only what was said before the premiere: the shape of the regulations contained in the abortion law, but it is carried out very broadly and touches on various issues.The work begins with mapping the space of the media performance around the performance, both before its premiere and after the premiere show, to show that while considering "The Curse" as a representation about the situation of women in Poland was not absent in the discourse, it remained in background of other themes of the show. The next parts are reading different scenes of the performance. I start each chapter by quoting what about the fragments of the spectacle I am interested in getting into the review and opinion discourse. Then I go on to describe and read the scenes from my perspective, expanding it with as many threads as possible.In my work I use the concept of an actor as a political subject in the theater of Oliver Frljić, deriving from it the thesis about the indifference (including gender) cast decisions. By highlighting the issue of norms disciplining women in society, I reach for works from the field of social constructivism and performance: the theory of knowledge / power and the concept of taming Michel Foucault, the seemingly neutral androcentrism noticed, among others by Pierre Bourdieu and the mechanism of quoting the norm by the subject, described by Judith Butler. I broaden the gender perspective by referring to the sociological description of the functioning of a woman in the Catholic Church, the author of the theologian Anna Szwed and the phenomenon of "reflexive conformism" of women, described by Agnieszka Graff. For the analysis of mother performances in "The Curse", I use the neologism "motherhood" proposed by Ewa Bal, and I refer to the strongly functioning in social discourse of the mother's image in the Polish national community, described by Maria Janion.