Józef Łepkowski: ikonografia chrześcijańska, symbolika i historia sztuki

The paper discusses two areas of Józef Łepkowski’s (1826-1894, Cracovian archeologist and the initiator of the history of art in Poland) work – Christian iconography, archeology and the history of art. Those two areas were popular in the middle of 19th century in Europe. The scientists were interested in the medieval art and through it, they tried to discover the identity of their contemporary society. Łepkowski popularized those surveys in Poland by his works which consists mostly of translations of foreign books.The purpose of this paper is to show the direct and indirect references of Łepkowski’s works by analyzing several of his texts and to present the way of thinking in 19th century art history. The conclusions of those analyses serve to put Łepkowski’s views in the context of 19th century philosophy and relate them to what historians in Warsaw and Cracow did at that time. The paper ends with the suggestion that further studies on Łepkowski’s works, Polish aesthetic texts and about the beginning of the art history in Poland should be undertaken.

Przedmiotem pracy są dwa obszary twórczości naukowej Józefa Łepkowskiego (1826-1894) – krakowskiego archeologa i pioniera badań historyczno-artystycznych – obejmujące archeologię i ikonografię chrześcijańską oraz historię sztuki. Popularny w połowie XIX wieku nurt zainteresowań twórczością artystyczną średniowiecza, będący polem poszukiwań własnej tożsamości, w dużej mierze za sprawą owego badacza pojawił się także w kręgu zainteresowań ówczesnej nauki polskiej. Ukazujące się na ziemiach polskich pierwsze publikacje związane z tym tematem, siłą rzeczy odtwórcze i przekładające na realia rodzime dokonania badaczy zachodnioeuropejskich, znalazły w dużej mierze odzwierciedlenie w pracach prezentowanego tutaj archeologa, który sporą część swojej aktywności zawodowej poświęcił studiowaniu ważniejszych dzieł współczesnych mu naukowców zachodnioeuropejskich.Celem pracy jest wykazanie bezpośrednich odniesień i lektur, jakimi posłużył się krakowski badacz w zabiegach nad stworzeniem pierwszych polskich tekstów o ikonografii i symbolice architektury chrześcijańskiej, a także odszukanie pośrednich źródeł inspiracji i przybliżenie dominującego około połowy XIX wieku sposobu myślenia o dziejach sztuki. Poddano szczegółowej analizie kilka tekstów Łepkowskiego oraz podręcznik historii sztuki jego autorstwa, zaś wnioski posłużyły do próby umieszczenia poglądów krakowskiego archeologa na tle ówczesnej myśli europejskiej oraz środowiska badaczy w ośrodku warszawskim i krakowskim. W zakończeniu sformułowano wnioski, które przyczynić się mogą do dalszego rozwoju badań nad działalnością samego Łepkowskiego oraz polską myślą estetyczną i początkami instytucjonalnej historii sztuki w kraju.