This paper examines the differences and similarities in production of the speech act of refusal by the native speakers of Polish, German and Dutch. On the basis of quite little number of publications concerning this field of science it appeared to be interesting to research this linguistic phenomenon with regard to face saving strategies and general norms of politeness of a particular culture. In order to compare the ways the native speakers of the three above mentioned languages formulate a refusal, the experiment has been designed. The test persons got e-mails with invitations which they were suppose to refuse. This method (Discourse Completion Test) provided various refusals of wedding and birthday invitation as well as of a job interview in three researched languages. In the research it was assumed that a refusal is a complex text consisting of diverse speech acts that support the actual speech act of refusal. In light of the fact that German and Dutch belong to the group of Germanic languages and Polish is a language of a Slavic descent, it appears to be fascinating how much the three languages have in common, and on the other hand how much they can differ from each other.
Dem Phänomen der Absage wird in der pragmatischen Linguistik im Gegensatz zu Bitten oder Aufforderungen relativ wenig Aufmerksamkeit gewidmet. Aus diesem Grund habe ich mich entschieden, diese sprachliche Erscheinung zu untersuchen. Mit Absagen sind wir ständig konfrontiert. Meistens ganz unbewusst verwenden wir verschiedene Strategien, um die Absage höflich zu formulieren und den Gesprächspartner nicht zu verletzen. Die Strategien können sowohl von der Situation abhängen als auch sprach- bzw. kulturbedingt sein. Im Fokus meiner Untersuchung stehen Absagen in drei Sprachen, Polnisch, Deutsch und Niederländisch, die in Vergleich gesetzt werden, um herauszufinden, welche Unterschiede und Ähnlichkeiten es in Realisierung einer Absage in drei geographisch benachbarten Kulturen gibt. Hervorzuheben ist, dass viele Sprachwissenschaftler (Chen/Ye/Zhang 1995, Shishavan/Sharifian 2016; Chung 2009, Gass/Houck 1999, Allami/Naeimi 2011, Bonacchi 2013) eine Absage als ein Sprechakt betrachten. In meiner Untersuchung nehme ich an, dass die Absage ein komplexer, von mehreren Sprechakten gebildeter Text ist, der eine gewisse Struktur enthält. Mithilfe von dem Discourse Completion Test in Form von Emails habe ich Absagen auf Geburtstagseinladungen in allen drei Sprachen gesammelt und verglichen. Die Ergebnisse der Untersuchung zeigen die Unterschiede und Ähnlichkeiten in der Struktur einer Absage in den drei erwähnten Sprachen. In Anbetracht dessen, dass Deutsch und Niederländisch zur Gruppe der germanischen Sprachen gehören, und Polnisch einer slawischen Herkunft ist, erscheint es interessant, dass einerseits benachbarte Sprachen so viel Gemeinsames teilen können, aber auch wie viel sie trennt.
Istotą niniejszej pracy magisterskiej jest zbadanie, w jaki sposób rodowici użytkownicy języka polskiego, niemieckiego oraz niderlandzkiego odmawiają zaproszenia w formie pisanej. Ze względu na małą liczbę publikacji poświęconych odmowie jako aktu mowy, postanowiłam zbadać to zjawisko językowe ze szczególnym uwzględnieniem strategii chroniących twarz rozmówcy oraz norm grzecznościowych danej kultury. W celu porównania, w jaki sposób użytkownicy trzech wyżej wymienionych języków odmawiają, zaprojektowano eksperyment. Badani otrzymali drogą mailową zaproszenia, które musieli odmówić. Metoda ta (Engl. Discourse Completion Test) pozwoliła uzyskać odmowy na zaproszenia weselne, urodzinowe oraz na rozmowę kwalifikacyjną w trzech badanych językach. W badaniu założono, że odmowa to tekst składający się z różnych aktów mowy, które wspierają właściwe zdanie odmawiające. Podczas analizy szczególna uwaga poświęcana była środkom językowym, stylistycznym oraz aktom mowy, jakie towarzyszą odmowie, tj. zwrot do adresata, wprowadzenie do odmowy, odmowa, przyczyna odmowy, wyrazy przykrości oraz życzenia. Relacje między poszczególnymi aktami mowy, kolejność ich występowania jak i konwencjonalność zwrotów używanych przez użytkowników badanych języków pozwoliły na wyciągnięcie wniosków dotyczących różnic i podobieństw w strukturze odmowy, jak również strategii ochrony twarzy rozmówców. W obliczu faktu, iż język niemiecki oraz niderlandzki należą do grupy języków germańskich, podczas gdy język polski jest językiem słowiańskim, interesujące jest, jak wiele wspólnego mają te sąsiadujące ze sobą kultury, ale również jak wiele je dzieli. Świadomość występowania różnych zachowań językowych w kulturach może być przydatna w szczególności uczącym się danego języka obcego, gdyż może ona przyczynić się do niezakłóconego i bezkonfliktowego przebiegu komunikacji.
