Natura jako kontekst kulturowy oraz kultura zapisana w naturze języka : kilka uwag na temat specyfiki tłumaczenia liryki szwedzkiej

Artykuł podejmuje problematykę przekładu specyficznych gatunków poezji szwedzkiej, które nie mają bezpośrednich odpowiedników w tradycji literatury polskiej – tzw. liryki przyrody i poezji marynistycznej. Pokazuję różnie w rozumieniu pojęć „przyroda” i „natura” w języku polskim i szwedzkim, co jest rezultatem odmiennej tradycji obcowania człowieka z przyrodą w obu kulturach. W konsekwencji pojawiają się trudności w oddaniu istoty owego doświadczenia w przekładzie, zwłaszcza że liryczna kondensacja obrazu nie pozwala na ujęcia deskryptywno-objaśniające. Dotyczy to również funkcjonowania w codziennym doświadczeniu Szwedów – a zatem i w języku – kultury żeglarskiej i marynistycznej, która w polszczyźnie konotuje egzotyzm i/lub żargonowy kod. Analizuję szczegóły tego typu obrazowania w poezji Tomasa Tranströmera, wskazując na jego potencjał konotacyjny oraz możliwości i ograniczenia oddania go w języku polskim.

The paper addresses the problem of translating specific genres of Swedish poetry, which in Polish literature lack direct counterparts, namely nature poetry and maritime poetry. The term “nature” is differently understood in Polish and Swedish due to differnet traditions of coping with nature in both cultures. As a result, some obstacles appear when trying to transfer the core of the nature experience in translation, especially in poetry because of its principally condensed expression. While analyzing nature and maritime imagery in the poetry of Swedish poet Tomas Tranströmer, I discuss its connotation sphere and demonstrate the possibilities as well as limitations of rendering them in Polish.