Głównym zagadnieniem pracy jest analiza porównawcza powieści „Podziemny krąg” autorstwa Chucka Palahniuka oraz jej kolejnych „wersji przepisanych”, tzn. adaptacji filmowej wyreżyserowanej przed Davida Finchera, a także dwóch polskich tłumaczeń audiowizualnych. Praca ma na celu zbadanie, jak każdy proces przepisywania wpłynął na kreację głównego bohatera. Rozdział pierwszy prezentuje postać autora, powieść oraz adaptację filmową, a także omawia, jak oba dzieła zostały przyjęte przez krytyków, czytelników i widzów w czasie ich powstania. Rozdział drugi przedstawia pojęcie przepisywania, najważniejsze podejścia do teorii adaptacji oraz dwie metody tłumaczenia audiowizualnego – napisy i lektora, które są istotne dla tej pracy. Rozdział trzeci skupia się na analizie przepisywania książki na adaptację filmową, w szczególności pod względem narracji, dialogów, kreacji głównych bohaterów oraz aspektów wizualnych i dźwiękowych. Ponadto, rozdział ten zawiera analizę dwóch polskich tłumaczeń audiowizualnych filmu (napisów oraz lektora) według następujących aspektów, które charakteryzują styl wypowiedzi bohatera: odniesienia kulturowe, wulgaryzmy, język figuratywny, styl parataktyczny, a także bezpośrednie adresowanie widowni poprzez użycie zaimka osobowego “you”. Przeprowadzana analiza dowodzi, że każdy proces przepisywania skutkuje inną kreacją głównego bohatera. Narrator, który jest dominującą częścią osobowości bohatera, jest w filmowej wersji mniej wpływowy, natomiast Tyler jest sympatyczniejszy i obdarzony większą charyzmą. Niemniej, w wersji filmowej obaj posługują się intensywniejszym i bardziej kolokwialnym językiem. Styl wypowiedzi bohatera przepisanego w polskich napisach został pozbawiony wielu charakterystycznych cech, co sprawia, że jest on całościowo mniej wyrazisty. Poza ominięciem wulgaryzmów w wersji lektorskiej, pozostałe cechy zostały przetłumaczone skuteczniej niż w napisach, dzięki czemu ta wersja bohatera jest bliższa jego oryginalnej wersji filmowej.
The thesis is a case study of the novel Fight Club written by Chuck Palahniuk and its subsequent “rewritings”, i.e. film adaptation directed by David Fincher, and two Polish audiovisual translations. The work aims at examining how each process of rewriting has influenced the portrayal of the main character. The first chapter presents the author, the novel, and the film adaptation as well as provides details about critical reception of the two works at the time of their production. The second chapter introduces the concept of rewriting, the main approaches to the theory of adaptation, and the two audiovisual methods – subtitles and voice-over, which are relevant for the thesis. The third chapter provides an analysis of rewriting the novel into film, specifically in terms of the narrative structure, dialogues, portrayal of the main characters, and visual and aural aspects. This chapter also contains an analysis of two Polish audiovisual translations of the film, i.e. the subtitles and voice-over, in the following aspects which are characteristic of the character’s style of expression: cultural references, figurative language, vulgarisms, paratactic style, and direct address at the audience with the personal pronoun “you”. The analysis shows that each process of rewriting results in a different portrayal of the main character. The Narrator, who is the predominant part of the character’s identity, is less powerful in the filmic rewriting than in the novel, while Tyler is more charismatic and likeable. Still, both of them use more vivid and colloquial language in the film. The character’s style of expression rewritten in the Polish subtitles is deprived of many distinctive features, which makes him less expressive. Apart from the loss of vulgarisms in the voice-over rewriting, other features are rendered more accurately than in the subtitles, resulting in a portrayal of the character that is closer to the original filmic version.
