Groty broni drzewcowej odkryte na wczesnośredniowiecznych cmentarzyskach szkieletowych z XI-XIII wieku w Polsce środkowej i południowej. Próba porównania i analizy.

Groty broni drzewcowej są jednymi z najczęściej odkrywanych zabytków związanych z uzbrojeniem zaczepnym, które odkrywane są na stanowiskach datowanych na okres wczesnego średniowiecza. Zależność ta dotyczy także stanowisk sepulkralnych. Właśnie dlatego postanowiłem opisać groty włóczni lub oszczepów, które zostały odkryte na wczesnośredniowiecznych cmentarzyskach szkieletowych z terenów Polski środkowej i południowej, datowanych na XI–XIII wiek. Wśród analizowanego materiału znalazło się 149 grotów, które zostały znalezione na 59 cmentarzyskach wczesnośredniowiecznych. Starałem się zebrać liczne informacje dotyczące grotów broni drzewcowej, które umożliwiłyby ustalenie sposobu rozprzestrzenienia tych zabytków w Polsce środkowej i południowej, ale równie ważne było dla mnie określenie typologii oraz wymiarów poszczególnych egzemplarzy. Udało się określić strefy, w których zabytki występowały często, ale również takie, w których groty włóczni lub oszczepów znajdowane były jedynie w niewielkich ilościach. Co ważne, większość z nich jest przyporządkowana typologicznie oraz znane są ich wymiary. W pracy poruszona została także kwestia drzewca, które jest nieodłącznie związane z włócznią. W oparciu o znaleziska z cmentarzysk oraz innych stanowisk archeologicznych z Polski, podjąłem próbę określenia z jakiego materiału mogły być wykonywane drzewca a także jakie mogły być ich wymiary. Jako, że praca dotyczy wczesnośredniowiecznych cmentarzysk szkieletowych nie mogło zabraknąć analizy antropologicznej materiału kostnego. W tym względzie poruszyłem takie zagadnienia jak płeć czy wiek zmarłych, których szczątki odkryto na wczesnośredniowiecznych nekropolach z Polski środkowej i południowej. Na sam koniec zdecydowałem się na krótkie scharakteryzowanie różnych sposobów składania grotów włóczni lub oszczepów w obrębie jamy grobowej, aby dowiedzieć się gdzie w jakich częściach jamy grobowej najchętniej składano te elementy uzbrojenia zaczepnego.

Abstract: Thrusting pole arms are one of the most popular findings connected with the weaponry, that is excavated on the early medieval sites. This statement is a true also for the sepulchral sites. That is why I have decided to describe spearheads or javelins that were found at the early medieval inhumation cemeteries dated to XI– XIIIth century from middle and southern lands of Poland. I have analyzed 149 spearheads or javelins that were found on the 59 early medieval cemeteries. I tried to gather information about thrusting pole arms, which may allow me to show the spread of those findings on the middle and southern lands of Poland, but also it was important to me to identify typology of those items and posses the knowledge about their dimensions. I was able to define zones, where those items were common but also other ones where thrusting pole arms were really rare findings. What is important I also succeed at identifying typology and dimensions of most of spearheads or javelins. In the essay I tried to raise the issue of early medieval shafts as they are connected with spear. Findings of shafts from cemeteries and other sites in Poland allowed me to define what kind of materials were used to produce them and finally what was their average length. As this essay is about early medieval cemeteries I could not miss the matter of anthropological analyze of bones. In this case I raised the issue of gender and age of deceased, whom remains were found on the early medieval necropolis from middle and southern lands of Poland. At the end I have decided to characterize the different ways of laying down spearheads and javelins in the burial cavity to get to know which parts of the grave were most commonly used for placing the thrusting pole arms.