Sprawiedliwość transformacyjna w obrębie reportażu wobec dyktatury

Celem pracy jest wykazanie, że proces wymierzania sprawiedliwości transformacyjnej rozpoczyna się na długo przed upadkiem reżimu autorytarnego, a jednym z obszarów, w którym może rozpocząć się taka praktyka, jest literatura niefikcjonalna. Na podstawie analizy i interpretacji trzech wybranych reportaży literackich (Złe wieści. Ostatni niezależni dziennikarze w Rwandzie Anjana Sundarama; Światu nie mamy czego zazdrościć. Zwyczajne losy mieszkańców Korei Północnej Barbary Demick; Zapiski z Homs Jonathana Littella) autorka udowadnia, że reportaż może służyć za przestrzeń do oskarżenia i zapoczątkowania procesu rozliczenia win. Pierwsza część pracy stanowi analizę strategii pisarskich wybranych reporterów, które przybliżają czytelnikom doświadczenia osób mieszkających w krajach objętych dyktaturą. Uwrażliwienie czytelników na kwestię postrzegania podmiotowości osób uciśnionych przez system władzy jest kluczowy do przejścia do dalszej partii rozprawy, w której autorka wskazuje na zależności, między literaturą, a sprawiedliwością transformacyjną. Praca napisana jest zgodnie z myślą, że literatura, a nawet szerzej: kultura, może i powinna mieć siłę oskarżającą w zderzeniu z dyktaturą, w ramach której łamane są prawa człowieka.

The purpose of the thesis is to show that the transitional justice process begins long before the fall of the authoritarian regime, and one of the fields in which such a practice may start is non-fiction literature. Based on the analysis and interpretation of three selected literary reportages (Bad News: Last Journalists in a Dictatorship by Anjan Sundaram, Nothing to Envy: Ordinary Lives in North Korea by Barbara Demick and Syrian Notebooks: Inside the Homs uprising by Jonathan Littell) the author proves that the reportage can serve as a sphere to accuse and initiate the crime settlement process. The first part of the dissertation is an analysis of selected reporters writing strategies which approximate readers to the experience of people living in countries under the dictatorship. Sensitizing readers to the issue of perceiving the subjectivity of people oppressed by the system of power is crucial to the move on to the further part of the thesis, in which the author points dependencies, between literature and transitional justice. The dissertation is written in accordance with the idea that the literature, and even more broadly: the culture, can and should have an accusing power in the face of a dictatorship in which human rights are violated.