Związek życia i ducha w antropologii filozoficznej Maxa Schelera

The article is devoted to discussing the issue of "life" and "spirit" in man - that is two anthropological categories introduced by Max Scheler in his dissertation entitled "The position of man in space". The intention is to explain what is the relationship of the "powerless spirit" and "blind life" and how it has consequences for the understanding of man. The introductory part presents the overall Scheler’s project of anthropological philosophy, and then outlines the human situation in a deep identity crisis, which was – for Scheler – the motivation to start thinking about the essence of man. The second part discusses the "principle of life" and characterizes the "principle of the spirit" and explains that the spirit (in order to be able to manifest) needs energy from life; while the vital momentum is directed by the spirit. The existence these two principles in man distinguishes him and provides him with a unique position among other living beings. At the same time, it is a challenge for him to constantly confirm his humanity. In the summary part was discussed the originality of this human concept and were analyzed the critical voices and the current reception of Scheler's philosophy.

Artykuł poświęcony jest omówieniu kwestii „życia” i „ducha” w człowieku, czyli dwóch kategorii antropologicznych wprowadzonych przez Maxa Schelera w jego rozprawie pt. „Stanowisko człowieka w kosmosie”. Celem jest wyjaśnienie, na czym polega relacja „bezsilnego ducha” i „ślepego życia” oraz jakie ma to konsekwencje dla rozumienia człowieka. We wprowadzającej części przedstawiono ogólny projekt antropologii filozoficznej Schelera, a następnie zarysowano sytuację człowieka w głębokim kryzysie tożsamości, co było dla Schelera motywacją do podjęcia rozważań na temat istoty człowieka. W części drugiej omówiono zasadę życia i scharakteryzowano zasadę ducha oraz wyjaśniono, że duch – aby móc się zamanifestować – potrzebuje energii pochodzącej z życia, podczas gdy pęd życiowy kierowany jest przez ducha. Występowanie w człowieku tych dwu zasad wyróżnia go i zapewnia mu wyjątkowe stanowisko wśród innych istot żyjących. Jednocześnie jest dla niego wyzwaniem i zadaniem, aby stale potwierdzać swoje człowieczeństwo. W części podsumowującej omówiono oryginalność tej koncepcji człowieka oraz przeanalizowano głosy krytyczne i aktualną recepcję myśli Schelera.