Poszczególni komentatorzy filozofii Hobbes'a nie są zgodni co do tego, czy Tomasz Hobbes był raczej kontynuatorem szkoły prawa natury, czy też można go uznać za ojca założyciela pozytywistycznej koncepcji prawa. W niniejszej pracy staram się przybliżyć zarówno poglądy Hobbesa na naturę prawa, jak też przedstawić poszczególne argumenty, jakie zostają podnoszone w ramach współczesnego dyskursu filozoficzno-prawnego, a mające przekonać audytorium o ewentualnym pozytywistycznym bądź prawno-naturalnym charakterze filozofii prawa Hobbesa. Dlatego też w pierwszym rozdziale krótko przedstawiam jak, w tradycjnym ujęciu, kształtuje się relacja pomiędzy prawem pozytywnym i prawem naturalnym. Jak się okaże zwolennicy prawa natury przypisują temu porządkowi szczególną rolę względem prawa stanowionego - rolę kryterium obowiązywania tego drugiego. W tym samym rozdziale rozważam również sposób, w jaki współcześnie definiuje się pozytywizm prawniczy, podkreślam fakt, że trudno jest o precyzyjną definicję tego nurtu, dlatego skupiam się przede wszystkim na analizie podstawowych tez, jakie z reguły przypisuje się temu sposobowi myślenia o prawie. W szczególe poddaje analizie dwie tezy: tezę o społecznych źródłach prawa oraz tezę o rozdziale prawa i moralności. W rozdziale drugim przedstawiam podstawowe elementy, jakie składają się na pojęcie prawa w filozofii Hobbesa, analiza dotyczy przede wszystkim problematyki: rozkazu, suwerena, promulgacji, a także sprawiedliwości. Trzeci rozdział rozpoczyna analizę filozofii Hobbesa ze współczesnej perspektywy, ściśle odnosząc się do podstawowych, prawno-pozytywistycznych tez. Rozpoczynam rozważania z perspektywy epistemologii prawa, a więc kwestii sposobu w jaki można ustalić treść obowiązującego prawa. Na głównym planie ścierają się zatem pozytywistyczna teza o rozdziale oraz Hobbes'owska mutual containment thesis. Swoiste rozumianie prawa natury pozwala Hobbesowi na wyodrębnienie dwóch płaszczyzn obowiązywania prawa: in foro interno oraz in foro externo. W świetle tego rozróżnienia prawo stanowione obowiązuje tak długo, jak długo cieszy się poparciem suwerena, brak tutaj potrzeby oceny treści prawa pod względem jej zgodności z określonymi standardami moralnymi. Jakkolwiek sprawa nie wydaje się tak oczywista z perspektywy metafizyki prawa, a więc pytania o ostateczne źródła prawa. Tym zajmuję się w rozdziale czwartym niniejszej pracy - staram się ustalić, czy ostatecznymi źródłami prawa w filozofii Hobbesa są tylko fakty społeczne, czy też również fakty moralne. Koniecznym okazuje się przedstawienie problemu normatywności prawa, a tym samym ustalenie, co jest źródłem obowiązku przestrzegania prawa w filozofii Hobbesa. W tym przypadku pozytywistyczny wyraz filozofii Hobbesa zostaje poddany w wątpliwość.
Contemporary law philosophers do not agree on whether Thomas Hobbes was rather a natural law thinker, or whether he could be considered as a founder of the legal positivism. In this work, I try to bring Hobbes' views on the nature of law, as well to present the most important arguments that are raised within the contemporary philosophical and legal discourse, and which are to convince about the possible positivistic or natural law character of Hobbes's philosophy of law. Therefore, in the first chapter I briefly present how, in a traditional approach, the relation between positive law and natural law is shaped. As it turns out, proponents of the law of nature assign a special role to this order in relation to positive law - the role of criterion of validity. In the same chapter, I also consider the way in which legal positivism is defined today, I emphasize the fact that it is difficult to precisely define it, which is why I focus primarily on the analysis of the main thesis that are usually attributed to this way of thinking about law. In particular: the social thesis and the separation thesis. In the second chapter, I present the basic elements that pictures the notion of law in the Hobbes philosophy. The analysis concerns following problems: law as order, sovereign, promulgation, and also justice. The third chapter begins the analysis of Hobbes' philosophy from a contemporary perspective, strictly referring to the main theses. I am beginning with a reflection from the perspective of legal epistemology, and thus the question of how the content of the statutory law can be determined. The separation thesis and Hobbes's mutual containment thesis clash in the foreground. A specific understanding of the law of nature allows Hobbes to distinguish two levels of validity: in foro interno and in foro externo. In the light of this distinction, statutory law applies as long as it is sovereign's will. There is no need to perform any evaluations of the content of the law in terms of its compliance with certain moral standards. However, the matter does not seem so obvious from the perspective of legal metaphysics, particularly in sight of the question about the ultimate sources of law. This is what I deal with in the fourth chapter of this work - I try to determine whether the ultimate sources of law in Hobbes' philosophy are only social facts, or also moral facts. For this, it is necessary to present the problem of the normativity of the law, and thus determine what is the source of the obligation to obey the law in Hobbes' philosophy. In this case, the positivistic interpretation of Hobbes' philosophy is questioned.
