Przeznaczone do śpiewania przekłady piosenek Leonarda Cohena na polski

The thesis sets out to analyse selected Polish performable translations of Leonard Cohen's songs. As the subject of song translation has not yet been well established within the translation studies, the author starts by presenting an overview of the sources on the topic in English and in Polish. This literature review demonstrates two contrastive approaches to investigating singable translations, treating them either as literary works or as a distinct type of multimodal texts, the latter method being the one advocated in the thesis. Having pointed out to the most useful theoretical sources on song translation, the author discusses his methodology which is based on Peter Low’s Pentathlon Principle of song translation (2005), a theory which argues that the aim of song translation is the best possible compromise between the achievements and losses in the five areas of sense, singability, rhythm, rhyme, and naturalness. After establishing the main methodological framework, the text presents an analysis of performable translation of Cohen’s songs by Zembaty, Opania, Styczeń, and the author of the thesis. The selection of material exemplifies such elements of Cohen’s artistic style as violent imagery and diction, eroticism, and idiosyncratic spirituality. The analysis pays special attention to the music-bound elements of both the source and target texts, as well as to the translational interpretation of the meaning of the songs and their strong Biblical intertextuality, the aim being an investigation of the phenomena occurring within a heavily restricted, multi-modal, and ambiguous translational situation rather than advocating value judgements.

Celem pracy jest analiza wybranych, przeznaczonych do śpiewania przekładów piosenek Leonarda Cohena na polski. Jako że temat tłumaczenia utworów wokalnych jest dla przekładoznawstwa stosunkowo nowy, autor na początku przedstawia przegląd stosownej literatury w językach angielskim i polskim. Cytowane źródła demonstrują dwa różne podejścia do analizy tłumaczenia piosenki, które traktują ją albo jako dzieło literackie, albo jako osobny typ tekstu multimodalnego, przy czym argumentacja autora pracy skłania się ku temu drugiemu. Po wskazaniu najużyteczniejszych źródeł teoretycznych zostaje przedyskutowana metodologia pracy, oparta o „tłumaczeniowy pięciobój” (Pentathlon Principle) Petera Lowa (2005), teorię, według której celem przekładu piosenki jest jak najkorzystniejszy kompromis między zyskami i stratami odnoszącymi się do pięciu elementów utworu wokalnego: sensu, muzykalności, rytmu, rymu, i naturalności językowej. Po przedstawieniu ram metodologicznych następuje analiza przeznaczonych do śpiewania tłumaczeń piosenek Cohena autorstwa Zembatego, Opanii, Stycznia i autora samej pracy. Wybór materiału jest oparty o przykłady takich cech stylu Cohena jak brutalność, erotyzm i idiosynkratyczna duchowość. Analiza kładzie nacisk na zbadanie związanych z muzyką elementów tekstów źródłowych i docelowych, a także tłumaczeniowej interpretacji znaczenia poszczególnych piosenek, w tym ich wyraźnych związkow intertekstualnych z Biblią. Celem jest przy tym obserwacja zjawisk zachodzących w obliczu mocno ograniczających możliwość wyboru, niejednoznacznych, multimodalnych sytuacji tłumaczeniowej, a nie krytyka oparta na sądach wartościujących.