Fenomen teatrzyków ogródkowych w XIX-wiecznej Warszawie

This thesis concerns the subject of the garden theatres in nineteenth-century. I will focus on their popularity, development and imminent demise. The first chapter is a comprehensive approximation of the issue, based on the historical – theatrical studies of authors, such as Tadeusz Sivert, Zygmunt Szweykowski, Zbigniew Raszewski and Agnieszka Wanicka.Firstly, I will recall the beginning of this phenomenon and the organisation of “gardens” against the background of Theatre Directorates. There will be also presented the most significant garden scenes. Moreover, I will consider the features of architecture. The arrangements regarding repertoire trends, personal date of the actors and entrepreneurs of theatrical troupes played also an important role in the garden theatres. The second chapter concerns the perception of the garden theatres by the public, which has been mostly formed by the theatre critics and popular magazines. In the third chapter, I would like to suggest a look at the garden theatre through the prism of Władysław S. Reymont’s novel entitled Komediantka. I will write about the development of environmental literature. In addition to the characteristics of the mentioned novel genre, I am interested in the biography of Władysław Stanisław Reymont, as well as in the circumstances of the work’s composition. The reference to the biography of the Komediantka’s author seems to be necessary to determine the influence of Reymont’s theatre experience on the construction of the idea, storyline and characters of the book. The last part of the chapter deals with the literary concept of the theatre gardens in the analysed novel. I would like to prove that Komediantka can be considered as a reference book of the garden theatre phenomenon.

Przedmiotem niniejszej pracy licencjackiej są XIX-wieczne teatrzyki ogródkowe. Interesuje mnie niebanalne, głębsze podejście do tego zjawiska, uwzględniające jego wielką popularność, czas rozwoju i wreszcie, spektakularnego, aczkolwiek smutnego i dość przewidywalnego upadku. Rozdział pierwszy jest obszernym przybliżeniem zagadnienia, w oparciu o dostępne opracowania historyczno-teatralne takich autorów jak Tadeusz Sivert, Zygmunt Szweykowski, Zbigniew Raszewski czy Agnieszka Wanicka. Zaczynam od przywołania początków zjawiska oraz organizacji „ogródków” na tle instytucji Teatrów Rządowych. Wymieniam również najważniejsze sceny ogródkowe, podaję adresy. Zastanawiam się nad cechami architektury. Równie istotne są ustalenia dotyczące tendencji repertuarowych, personaliów najważniejszych aktorów i wreszcie antreprenerów trup teatralnych tamtego czasu. Rozdział drugi dotyczy postrzegania teatrzyków ogródkowych przez opinię publiczną, w dużej mierze kształtowaną przez krytykę teatralną oraz popularne czasopisma. W trzecim rozdziale proponuję spojrzenie na teatr ogródkowy przez pryzmat powieści Władysława S. Reymonta pt. Komediantka. Piszę o rozwoju literatury środowiskowej. Obok charakterystyki wymienionego gatunku powieści, jak również okoliczności jej powstania, interesuje mnie także biografia autora Komediantki Władysława Stanisława Reymonta. Ten krok wydaje się niezbędny, by móc określić wpływ doświadczenia teatralnego Reymonta na konstruowanie pomysłu, fabuły oraz bohaterów książki. Ostatnia część rozdziału dotyczy już samej literackiej wizji teatrzyku ogródkowego w omawianej powieści. Stawiam sobie za cel udowodnić, iż Komediantkę w sporej ilości aspektów i płaszczyzn, można traktować jako małą encyklopedię zjawiska teatrzyków.