Eksplorując "drugą stronę" rzeczywistości: doświadczenie ezoteryczne w powieściach modernistycznych (na wybranych przykładach)

The aim of the thesis is to analyze how modernist novelists tried to express in the matter of literary fiction the experience of the direct encounter with esotericism/occultism that was popular at the turn of the 19th and 20th century. Discussing three novels: Władysław Reymont’s ‘Wampir’, Gustav Meyrink’s ‘Golem’ and Stanisław Przybyszewski’s ‘Il regno doloroso’ , the author focuses on the characteristic procedures and ways of constructing a novel world, which the novelists use to create a holistic literary staging of a hermetic, ontologically unclear esoteric experience. Starting from the analysis of various aspects of the text, such as the manner of adaptation of esoteric doctrines, creation of space and main characters, elaboration of the initiation process and composition, the author tries to recreate entered in the novels certain model of (potential) esoteric experience functioning in the imaginary base of the epoch. She also tries to make multi-directional interpretation, proving that the concept of esoteric experience is a phenomenon conditioned by complex cultural problems.

Celem pracy jest przeanalizowanie, w jaki sposób modernistyczni powieściopisarze próbowali oddać w materii literackiej fikcji doświadczenie bezpośredniego spotkania z popularnym na przełomie XIX i XX wieku ezoteryzmem/okultyzmem. Omawiając trzy powieści: „Wampira” Władysława Reymonta, „Golema” Gustava Meyrinka oraz „Il regno doloroso” Stanisława Przybyszewskiego, autorka skupia się na charakterystycznych zabiegach i sposobach konstruowania powieściowego świata, którymi autorzy posługują się przy tworzeniu całościowej literackiej inscenizacji hermetycznego, ontologicznie niejasnego doświadczenia ezoterycznego. Wychodząc od analizy różnych aspektów tekstu, takich jak sposób adaptacji ezoterycznych doktryn, kreacja przestrzeni i bohaterów, opracowanie zapisu procesu wtajemniczenia oraz kompozycja, autorka stara się odtworzyć pewien wpisany w utwory model (potencjalnego) doświadczenia ezoterycznego, funkcjonujący w wyobrażeniowym zapleczu epoki. Próbuje również dokonać jego wielokierunkowej interpretacji, dowodząc, że koncept doświadczenia ezoterycznego to fenomen uwarunkowany przez złożoną problematykę kulturową.