The level of social competences of high school students to risky behaviors and their tendency to risk

Celem badania przeprowadzonego na potrzeby pracy magisterskiej pod tytułem „Poziom kompetencji społecznych a przejawiane zachowania ryzykowne oraz skłonność do ryzykowania uczniów szkół średnich” było określenie poziomu posiadanych kompetencji społecznych, skłonności do ryzyka oraz przejawianych zachowań ryzykownych młodzieży kończącej szkoły średnie oraz charakteru związku pomiędzy tymi zmiennymi. Grupę badaną stanowili uczniowie ostatnich klas zakopiańskich szkół średnich. W badaniu wzięło udział 177 osób. Badania zostały przeprowadzone w oparciu o 3 kwestionariusze: Kwestionariusz Kompetencji Społecznych Anny Matczak, Test Zachowań Ryzykownych będący skróconą wersją Wieloczynnikowej Skali Zachowań Ryzykownych Ryszarda Studnickiego oraz Kwestionariusz Zachowań Ryzykownych, narzędzie własne służące określeniu form i częstotliwości podejmowanych zachowań ryzykownych. Wykorzystane metody pozwoliły na zweryfikowanie hipotez dotyczących posiadanych przez uczniów kompetencji społecznych i skłonności do ryzyka, oraz jakie zachowania ryzykowne podejmują. Analiza wyników badań pozwoliła na spostrzeżenie, a następnie określenie zależności pomiędzy skłonnością do ryzyka, a kompetencjami społecznymi oraz między skłonnością do ryzyka, a zachowaniami ryzykownymi. Zaobserwowana korelacja między tymi zmiennymi jest dodatnia, co pozwala wyciągnąć wnioski, że jednostki posiadające wyższe kompetencje wykazują większe tendencję do ryzyka, co z kolei skłania je do podejmowania zachowań ryzykownych. Wpływ na taki stan rzeczy może mieć wiele czynników zarówno indywidualnych jaki środowiskowych. Przeprowadzone badania dotyczyły osób w wąskiej grupie wiekowej, w końcowym etapie adolescencji. Okres ten charakteryzuje się poszukiwaniem i budowaniem własnej tożsamości, co wiąże się z eksplorowaniem nowych obszarów własnego funkcjonowania, dążeniem do niezależności oraz przeżywaniem „buntu młodzieńczego”. Poznanie deklarowanego poziomu posiadanych kompetencji społecznych, skłonności do ryzyka oraz rodzajów podejmowanych zachowań ryzykownych, a także zależności pomiędzy nimi, może pomóc w odpowiednim przygotowaniu oddziaływań psychoedukacyjnych i profilaktycznych w szkołach. Wszystkie zmienne poddane analizie wpływają na decyzje podejmowane przez młodych dorosłych, ich dalszy rozwój, styl realizowania nowych ról zawodowych i prywatnych oraz sposób przeżywania kolejnych kryzysów rozwojowych. Odpowiednio zorganizowane działania, będące odpowiedzią na aktualne potrzeby młodzieży u progu dorosłości, mają istotny wpływ na dalsze funkcjonowanie jednostek w społeczeństwie.

The aim of study was to determine level of social competences possessed, risk tendency and risky behaviors of adolescents graduating from secondary schools and the nature of the relationship between these variables.The study involved 177 students from the last grades of high school in Zakopane. The research was conducted on the basis of three questionnaires: Anna Matczak's Social Competence Questionnaire, Risk Behavior Test, which is a short version of the Ryszard Studnicki Multifaceted Risk Behavior Scale and the Risk Behavior Questionnaire, an own tool for determining the forms and frequency of risky behaviors. Used methods allowed to verify the hypotheses regarding the social competences, risk tendency held by the students, and what kind of risky behaviors they perform.The results of the research allowed to observe and then determine the relationship between the propensity to risk and social competences and also between the propensity to risk and risk behaviors. The correlation between these variables is positive, which means that the higher competences individual possesses, is the more prone to risk . Also, the more individual is willing to risk, the more possibly will perform risky behavior. There are many factors, both individual and environmental, that may have an impact on this conjuncture. One of the greatest factor is the age of the respondents who are in the process of maturing and building their identity. This process involves exploring new areas of one's own functioning, striving for independence and experiencing a "youth rebellion". Understanding of the declared level of social competences possessed, risk tendency and types of risk behaviors taken by youth , as well as dependencies between them, can help in the appropriate preparation of psychoeducational and preventive interventions in schools. All analyzed variables influence decisions make by young adults, their further development, style of pursuing new professional and private roles and the way of experiencing further development crises. Appropriately organized actions, as a response to the current needs of young people at the threshold of adulthood, have a significant impact on the further functioning of individuals in society.